Wat Obama voor de Israëlische televisie ook had kunnen zeggen

                  

Het artikel “Obama: waar liggen zijn echte loyaliteiten?” [1] geeft een bewerkte transcriptie van het authentieke interview met Obama, dat 8 juli 2010 op de Israëlische televisie werd uitgezonden. De president miste daarbij een kans voor open doel om de beeldvorming bij het Israëlische electoraat enigszins bij te stellen. Die wordt immers voortdurend het beeld voorgeschoteld van de Palestijnen als “de ergste vijanden die Israël ooit heeft gekend. Vijanden die door Israëlische leiders de verpersoonlijking van de duivel werden genoemd omdat ze ernaar zouden streven ons (Israëliërs) in de zee te drijven.” [2] Zo’n oefening in public diplomacy had kritische stemmen zoals die van Ilan Pappe, Hanna Yablonka, Or Kashti en Gideon Levy [3] een steuntje in de rug kunnen geven. Ter bepaling van de gedachten volgen hieronder de antwoorden die de president als onpartijdige honest broker had kunnen geven.

De Israëli’s hebben al zoveel mislukte vredespogingen meegemaakt. Komt er een vredesregeling tijdens uw eerste termijn?

Ik zie kansen. Maar de Israëli’s moeten misschien eens nadenken over het verleden. Die vijandschap die men ziet bij de buren, is die wel echt? Vloeit die niet voort uit de sluipende bezetting van hun land en de manier waarop Israel hen bejegent? Ik praat de raketten die de Palestijnen afschieten niet goed, maar welk alternatief heeft men om zich tegen een tot de tanden gewapende bezetter te verzetten? En zijn die vredespogingen wel eerlijk verlopen? Daarover kan men van mening verschillen.

Als de grondleggers van Israel vandaag weet hadden van de gigantische steun van Amerika aan Israel, dan zouden ze zich in de handen wrijven. Maar zij zouden zich ook realiseren dat Israel tot stand kon komen dankzij de internationale gemeenschap. Dat schept verplichtingen. Dat vraagt respect voor de internationale rechtsregels, waar Israel voortdurend tegen zondigt. Amerika houdt Israel steeds uit de wind. Maar daar komt een keer een einde aan. Want geen land ter wereld staat boven de wet. Volgens mij beseffen de meeste mensen in Israel zich dat onvoldoende. Ik zal de VN-resoluties, uitspraken van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag en andere internationale rechtsregels die Israel - met onze steun - aan zijn laars lapt maar niet opnoemen.

Is Benjamin Netanyahu de man die vrede kan brengen? Zijn er wrijvingen tussen u en de premier? Vraagt u Israel de bouwstop na september te verlengen?

Er zijn verschillen van inzicht. De premier kent mijn mening over de nederzettingen. Die wijkt overigens niet af van die van al mijn voorgangers. Ik ervaar premier Netanyahu als een staatsman die vrede en voorspoed voor zijn land wil. Ik denk dat hij zijn nek wil uitsteken, zelfs als dat hem zijn kabinet kan kosten. Want er is geen alternatief. Ik heb hem laten aanvoelen dat er een tijd komt dat Amerika zijn steun aan Israel serieus terugschroeft. Israel tekent dus best voor vrede. Het plooit zich dus best terug op de grenzen van 1967, onderhandelt over correcties en werkt mee aan een leefbaar, soeverein Palestina. Met een eigen luchtruim, zeehaven, adequate waterbronnen en een corridor tussen Gaza en de West Bank. Met eigen grenscontrole, eigen politiediensten en een eigen defensie. Israel moet zich geen zorgen maken: Amerika staat garant voor Israëls veiligheid en zorgt desnoods voor een VN vredesmacht.

Gaat de kolonisatie van bezet gebied door, dan is een twee-staten oplossing gewoon niet meer mogelijk. Israel kan de Palestijnen niet wegpoetsen. Dan blijft slechts de één-staat oplossing over, een seculiere staat waarin Israëli’s en Palestijnen vreedzaam samenleven, met gelijke rechten en plichten voor alle burgers. Ik hoor dat de Israëlische regering nadenkt over een loyaliteitseed aan de Joodse en democratische staat Israel die nieuwe inwoners zouden moeten afleggen. Ik denk dat Israel onmogelijk tegelijk een Joodse en democratische staat zijn. Dat betekent een apartheidsstaat en dat is niet meer van deze tijd. Amerika is net als Israel een immigratieland. Bij ons wonen mensen met allerlei etnische achtergronden probleemloos samen. Een loyaliteitseed aan een Christelijk Amerika is bij ons ondenkbaar.

Er zijn mensen die denken dat u geen speciale verbondenheid hebt met Israel. Hoe reageert u daarop?
Curieus, die vraag kwam binnen de Amerikaanse Joodse gemeenschap al aan de orde toen ik nog niet was verkozen. Toevallig heb ik een chef staf die Rahm Israel Emmanuel heet. Mijn belangrijkste politieke adviseur stamt af van Holocaustoverlevenden. Mijn nauwe verbondenheid met de Amerikaanse Joodse gemeenschap leverde waarschijnlijk mijn Senaatszetel op. Ik sympathiseer met de Joodse leefwereld. Ik zie een relatie tussen de vrijheidsbeweging van de Afrikaanse Amerikanen en het streven naar een veilig tehuis voor de Joden in Israel. Maar ik blijf mijn eigen man en laat mij als president door niemand de wet voorschrijven. Ik heb tot dusverre het beleid van de meeste van mijn voorgangers gevolgd door Israel de hand boven het hoofd te houden. Maar ik krijg steeds meer het gevoel dat president Eisenhower het bij het rechte eind had [4]. Die was de enige Amerikaanse president die inzag dat VN Resoluties door iedereen moeten worden nageleefd. Eisenhower adviseerde de Israëli’s in 1956 dus om na afloop van de Suez Oorlog de Sinaï te ontruimen. En premier Ben-Gurion volgde dat advies op.

Ik heb evenveel sympathie voor de Palestijnen als voor de Israeli’s. Die moeten toch niet het slachtoffer worden van het Europese schuldcomplex over de Holocaustmisdaden tegen de Joden? Men moet beseffen dat wat voor de Joden de Holocaust was, voor de Palestijnen de Nakba [5] is. Die gedachte is wijd verbreid in de Moslimgemeenschap en dat is gevaarlijk voor Israel en het Westen. Zoals ik al zei, de Palestijnen laten zich niet wegjagen. Amerika zal geen tweede Nakba toestaan. Ik heb niet voor niks de Moslimwereld de hand gereikt. Ik wil de perceptie doorbreken dat wij de vriend zijn van hun vijand en dus een vijand. Ik wil af van de perceptie dat wij met twee maten meten.

Sommige Israëli’s zijn bang om in de steek te worden gelaten. Hoe lang geeft u de Iraanse president?
In mijn toespraken heb ik het voortdurend over de onbreekbare band met Israel. En dat meen ik, Israel kan daar op rekenen. Maar men moet ook niet overdrijven. De Bijbel zegt dan wel dat de Joden het uitverkoren volk zijn, maar in een seculiere wereld is de Bijbel voor mij geen wetboek of notariële acte. Ik denk dat voor God alle mensen uitverkoren zijn. Er is geen enkel volk superieur aan een ander volk, wij moeten niet naar een situatie zoals die van het Herrenvolk [6] uit de vorige eeuw. In Cairo heb ik duidelijk gemaakt dat ik compassie heb met de zaak van de Palestijnen en ook dat meen ik. Die hebben ook hun rechten. En het wordt zo langzamerhand tijd dat we hen helpen die uit te oefenen.

Wat Iran betreft: ik maak mij zorgen over een potentieel kernwapen in dat land. Maar men moet beseffen dat Iran zich omsingeld en bedreigd voelt. En dat een tot de tanden met conventionele en kernwapens bewapend Israel voor een machtsonevenwicht in de regio zorgt. Iran wil het evenwicht herstellen. Het is niet vergeten hoe wij zonder internationaal mandaat en op discutabele gronden buurland Irak binnenvielen, het land jarenlang bezet hielden en ons daar met van alles en nog wat bemoeiden. Wees gerust, wij doen er alles aan om te verhinderen dat Iran tot een kernmogendheid uitgroeit, maar we moeten misschien ook eens kijken naar de kernwapens van Israel. Met een allesomvattend vredesakkoord in het Midden-Oosten onder VS en VN garanties zijn die toch niet meer nodig? Het minste wat er denk ik moet gebeuren is dat Israel openheid van zaken geeft over zijn kernbewapening, de Non-Proliferation Treaty (NPT) ondertekent en internationale inspectie toestaat.

Vreest u dat premier Netanyahu misschien probeert eenzijdig Iran aan te vallen?

Weet u, de relatie tussen de VS en Israel is sterk genoeg. Wij streven naar overleg, een benadering waar premier Netanyahu zich denk ik toe verbindt. Een Israëlische aanval op Iran is een hachelijke onderneming zonder vooroverleg met Amerika en zonder onze steun op het gebied van logistiek en inlichtingen. Zo’n aanval blijft niet onbeantwoord, met niet te overziene gevolgen. De wereld zit niet te wachten op een zoveelste oorlog in het Midden-Oosten, en Amerika al zeker niet. Nog afgezien van de vraag of dat wel wat oplost. Ik ga dus voluit voor diplomatie.

Tijdens uw campagne dacht ik dat niemand al die verwachtingen kan waarmaken. Is dat een dagelijkse last voor u?
Regeren is wat anders dan campagne voeren. Je moet keuzes maken, soms moeilijke, elke dag stel je wel mensen teleur. Hoe meer mensen ik ontmoet, hoe meer ik besef dat er een gemeenschappelijke menselijkheid is, wat mensen voorhebben met hun kinderen. Dat geeft mij moed. Wij gaan wel eens voorbij aan het essentiële fatsoen in de mensen. Ik denk dat de wereld de goede kant op gaat. Maar dat kost tijd. Aan mij om mijn steentje daaraan bij te dragen. Mijn favoriete uitspraak is afkomstig van Martin Luther King, die zei: “De boog van het morele heelal reikt ver, maar hij buigt naar gerechtigheid.” Een gedachte die spoort met alle levensbeschouwingen. Hard werken, gelijkheidsbeginselen toepassen en de wereld verbeteren. Dat leidt misschien niet tot een perfecte, maar wel tot een wat rechtvaardiger wereld, een betere wereld voor onze kinderen, daar geloof ik in.

Wat mist u het meest uit de tijd voor uw presidentschap?
Anoniem gaan wandelen. Zonder geheime dienst en helikopters boven je gaat dat niet meer. Toen ik voor het eerst in Jeruzalem was heb ik de Klaagmuur bezocht maar spijtig genoeg verzuimd om in het voetspoor van Ariël Sharon de Tempelberg [7], de Rotskoepel [8] en de Al-Aqsamoskee [9] te bezoeken. Mijn tweede bezoek aan Jeruzalem vond plaats tijdens mijn presidentschap, en toen kon ik mijn verzuim om ook deze Moslimheiligdommen te bezoeken niet meer goedmaken. Zo’n bezoek zou in het huidige Israel niet goed vallen en breed worden uitgesmeerd in de pers. Ik hoop dat verzuim nog eens goed te kunnen maken.

[1] Paul Lookman: "Barack Obama, president van Amerika. Waar liggen zijn echte loyaliteiten?"
[2] Peres 1993: 75, zie Ico Maly: “Over Racisme en beeldvorming in het Israëlisch-Palestijns conflict”
[3] Paul Lookman:  "Israëlische bevolking onkundig van etnische zuivering van 1948"
[4] http://www.vecip.com/default.asp?onderwerp=281
[5] Nakba, the Palestinian catastrophe (1948)
[6] http://de.wikipedia.org/wiki/Herrenrasse
[7] http://nl.wikipedia.org/wiki/Tempelberg

[8] http://nl.wikipedia.org/wiki/Rotskoepel

[9] http://nl.wikipedia.org/wiki/Al-Aqsa_Moskee