Amerika’s buitenlandse politiek onder Romney of Obama: lood om oud ijzer?

       

Republican presidential candidate, former Massachusetts Gov. Mitt Romney gestures during a speech to the NAACP annual convention, Wednesday, July 11, 2012, in Houston, Texas.  (AP Photo/Evan Vucci)

“Mensen, alstublieft. Deze man moet niet president [van Amerika] worden. Een regering-Romney wordt een mondiale ramp”. Dat zei de Amerikaanse auteur Barbara O’Brien op The Mahablog na Romney’s toespraak over het Amerikaans buitenlands beleid onder de titel “The Mantle of Leadership” aan het Virginia Military Institute in Lexington, Virginia, op 8 oktober. Daarmee vertolkt O’Brien het Democratische standpunt over Romney’s speech: per saldo staat hij voortzetting van het huidige beleid voor, maar hij heeft wel gevaarlijke oorlogszuchtige trekjes. Wat Romney anders zou doen liet hij in het vage, maar hij was wel duidelijk in zijn kritiek op het “falende leiderschap” van Obama. Maar voor zover het buitenlands beleid al van belang is in de presidentiële race haalt de behoedzame houding van Obama het waarschijnlijk op het wapengekletter van Romney.

 

Romney’s vaagheid vloeit voort uit de tegenstellingen in het Republikeinse kamp op het gebied van buitenlands beleid sinds Bush. Hij presenteerde zijn uitspraken als een recept voor een vreedzamer wereld. Maar zo’n aanpak leidt regelrecht tot nieuwe militaire avonturen die vandaag nog maar moeilijk te verkopen zijn. Zowel libertair als conservatief denkende Republikeinen hameren op de gevolgen voor de begroting en op de slanke-overheid-obsessie. En dat Romney de relatie met Israel nog verder wil versterken rijmt niet met zijn verwijt aan het adres van Obama dat de VS een historische kans missen om nieuwe vrienden in het Midden-Oosten te winnen. De VS moeten zich in hun buitenlands beleid voegen naar geen enkele buitenlandse regeringsleider, en al zeker niet naar die van Israel, een land dat de Palestijnen hardnekkig elke waardigheid en vrijheid ontzegt, waarden die Romney zegt te steunen.

 

Sinds 9/11 staat het Israel-Palestina conflict bij de Amerikaanse legertop hoog op de agenda, maar Romney heeft daar geen boodschap aan. Zijn uitspraak “ik maak mij sterk voor een democratische, welvarende Palestijnse staat,” was zonder meer hypocriet. Hij kreeg de gebruikelijke aanduiding “leefbaar” immers niet over zijn lippen. Leefbaar staat voor een aaneengesloten gebied dat de situatie van voor 1967 dicht benadert, met Jeruzalem als hoofdstad. Mogelijk staat Romney een niet-leefbare Palestijnse staat voor ogen: een serie losse “Bantustans” waar zijn studiegenoot en boezemvriend Netanyahu wel mee kan leven. Elke andere oplossing waar hij zijn nek voor zou uitsteken riskeert immers het gram van Israel, iets waar elke Amerikaanse president nog voor is teruggeschrokken. Bovendien liet Romney op zijn besloten fund raiser op 17 mei onverbloemd weten dat hij het vredesproces helemaal niet ziet zitten. Als president schuif ik elk initiatief op de lange baan, aldus Romney. Zijn positieve boodschap in Lexington is dus een regelrechte leugen.

 

De middelen waar Romney over sprak om het Midden-Oosten “vorm te geven” gaan verder dan dreigementen en de inzet van militaire macht. Ook financiële steun komt in aanmerking, iets waar nu juist een belangrijk deel van zijn partij zich tegen verzet. Maar aan financiële steun kleven voorwaarden: de buitenlandse “partner” moet zich plooien naar het Amerikaanse beleid, een fenomeen dat de bevolking in de betreffende landen aanzette om de voormalige - royaal door de VS gefinancierde - autoritaire leiders omver te werpen. Onophoudelijk probeert Romney de mensen de stuipen op het lijf te jagen door te wijzen op het oorlogszuchtige Iran en Al Qaida, en kritiek uit te oefenen op Obama die het beeld zou willen verkopen dat het oorlogstij afneemt. Hoe een buitenlands beleid dat hardnekkig vasthoudt aan militaire interventies te rijmen valt met een economisch beleid in eigen land waarin het terugdringen van het begrotingstekort centraal staat blijft een raadsel.

 

Tea-Party-voorman Rand Paul is duidelijk: “Romney spreekt zich uit tegen de plannen van president Obama om te snijden in een topzware defensiebegroting. De president zou niet strijdlustig genoeg zijn in het Midden-Oosten. Ik ben het met deze opmerkingen niet eens. Onze militaire uitgaven zijn sinds 2001 met 137% gestegen. Zo’n groei is niet vol te houden. Een minder agressief buitenland beleid en een begrotingscontrole leveren besparingen van miljarden dollars op zonder aan militaire macht in te boeten. In Noord Afrika en het Midden-Oosten is ons probleem niet een gebrek aan interventie. Moeten we nu werkelijk doorgaan op de ingeslagen weg? Wij zijn in teveel landen te vaak militair actief, en het lijkt wel of we niet eens weten waarom, of wanneer we vertrekken. Dit buitenlands beleid maakt meer vijanden dan het verslaat, het kost biljoenen aan belastinggeld en duizenden gesneuvelden en gewonden. Ons buitenlands beleid moet dringend onder de loep. Wij trekken veel te gemakkelijk ten strijde en proberen politieke punten te scoren met verkeerde politieke ideeën.”

 

Een bizar onderdeel in Romney’s speech was zijn lof voor generaal George Marshall. Hoe kan de meest pro-Israel presidentskandidaat ooit “vergeten” dat Marshall mei 1947 dreigde tegen president Harry Truman te stemmen als hij de Joodse staat zou erkennen? De hoffelijke, verstandige en terughoudende Marshall zou net als Obama kunnen worden verweten “leiding te geven op de achtergrond”. Maar Romney lijkt niet te beseffen dat de opstandelingen in het Midden-Oosten hun burgerrechten uitoefenen tegen wrede dictatoriale regimes en dat Amerika daar niets tegen kan ondernemen. Obama onderkent de grenzen van de Amerikaanse macht en begrijpt dat de Arabieren dit hoofdstuk in hun geschiedenis zelf moeten schrijven. Romney geeft een verkeerde voorstelling van zaken over het buitenlandse beleid van Obama. Obama heeft een bondgenoot als Israel niet verraden, bakt geen zoete broodjes met Cuba, verontschuldigt Amerika niet.

 

Maar men kan wel degelijk kanttekeningen maken bij het buitenlandse parcours van Obama: nederlagen in Irak en Afghanistan, mislukte pogingen om de marionettenregimes in Jemen, Egypte, Tunesië, Somalië en Zuid-Soedan te stabiliseren. Een interventie in Libië die het VN-mandaat verre overschreed. En ook elders blijft Washington het conflict zoeken of bestendigen: Pakistan, Iran, Syrië, Venezuela,  Cuba, … De president kiest voor gewapende drones als beleidsinstrument en weigert daar verantwoording voor af te leggen. Guantanamo Bay is nog altijd niet gesloten. Waterboarding en andere illegale folterpraktijken gaan onverminderd voort en niemand wordt daarvoor vervolgd. De president blijft de rol van Amerika als “honest broker” in het Israel-Palestina conflict cynisch invullen met onbeperkte financiële, militaire en diplomatieke steun aan Israel. En zijn antwoord op de kwijnende economische macht van de EU en de VS was de verdere omsingeling en provocatie van Rusland en vooral China, maatregelen die alleen maar kunnen leiden tot een nieuwe Koude Oorlog, ditmaal in Azië. Obama lijkt niets te hebben geleerd van zijn buitenlandse fiasco’s.

Is een keuze tussen Romney en Obama qua buitenlands beleid dan lood om oud ijzer? Op 21 januari 2010 zei de befaamse Amerikaanse historicus Howard Zinn over Obama’s eerste jaren als president: "I’ve been searching hard for a highlight…I don’t see any kind of a highlight in his actions and policies. … I think people are dazzled by Obama's rhetoric, and that people ought to begin to understand that Obama is going to be a mediocre president - which means, in our time, a dangerous president - unless there is some national movement to push him in a better direction.” Onder Obama is de toonzetting van het Amerikaanse buitenlands beleid dan misschien verbeterd, inhoudelijk is er niet veel veranderd. Amerika, dat niet lang geleden nog werd geroemd om zijn ongeëvenaarde macht en aantrekkingskracht, is op zijn retour. De achteruitgang begon na de Tweede Wereldoorlog, toen de macht van de VS maximaal was. Het Amerikaanse verval is in belangrijke mate het gevolg van eigen falen. En dat zal er onder een president Romney niet beter op worden.

Is de relatie tussen de VS en Israel aan het kantelen?

    

US President Barack Obama and Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu deliver statements to the media at the White House in Washington, September 1, 2010.

Photo: Jason Reed/Reuters

 

Er zijn aanwijzingen dat er een nieuwe realiteit in de relatie tussen de VS en Israel op komst is. De Israëlische premier Netanyahu lijkt het te moeten afleggen tegen de Amerikaanse president Obama. Onder een herkozen Obama lijken de kansen voor de Palestijnen te keren.

 

“Na veertig jaar studie van het Arabisch-Israëlisch conflict beschouw ik [het project] Israel als een morele ramp. Het [project] verloochent dat wat wij [Joden] lang hebben beschouwd als Joods rationalisme, verlichting en verbondenheid aan de hoogste waarden van beschaving. Israel is een infame staat. Het is een in toenemende mate onontwikkelende en in tal van opzichten onfatsoenlijke samenleving, een pariastaat die zijn pariastatus ten volle verdient. Nog afgezien van het moreel kwaadaardige karakter van [het project] Israel, is het ook op krankzinnige wijze bezig zichzelf te vernietigen. Het mag een wonder heten als het al overleeft. Met deze overtuiging behoor ik niet langer tot een kleine minderheid. Steeds meer Joods-Amerikaanse intellectuelen, en zelfs de beste Israëli’s, denken er zo over.”

 

Dat zegt Jerome Slater in correspondentie met Jodi Rudoren, Israel-correspondente van de New York Times. Als emeritus hoogleraar politieke wetenschappen is Slater niet aan zijn proefstuk toe. Hij heeft bijna 50 jaar over de Amerikaanse buitenlandse politiek en het Israel-Palestina conflict gedoceerd. Hij verwijt Rudoren eenzijdige en veel te rooskleurige berichtgeving over Israel. Het feit dat Israel zich zo ver heeft afgekeerd van de visie van Herzl is voor hem een nachtmerrie. Men kan zijn stellingname niet afdoen als ideologie, de feiten over het Israëlisch optreden tegen de Palestijnen zijn overstelpend. Zonder ernstige druk van Amerika komt daar geen verandering in. Behoudens een kentering in de opvattingen van de Joodse gemeenschap in de VS komt die druk er niet. Israel stevent af op een catastrofe. Zo’n ramp kan ook het gevolg zijn van de ineenstorting van de democratie, aldus Slater. Zijn boodschap aan Rudoren is: schudt uw lezers wakker.

 

Ook Haaretz redacteur Tal Niv is overtuigd van het failliet van het Zionistische project. Zij ziet het bankroet van een land waar kinderen haat tegen de autochtone bevolking wordt bijgebracht, haat die de vorm van dodelijk geweld aanneemt. Voor haar is er iets fundamenteel mis met een land waar het geweld tussen prille burgers ongebreideld toeneemt, dat probeert iedere niet-Jood te elimineren, dat kinderen leert zich superieur te voelen vanwege hun nationaliteit in plaats van hen pluralistische idealen bij te brengen, dat in het kader van het Zionistische project mensenrechten de rug toekeert. Als Israel het al overleeft, dan is dat “als een gewapende staat onder de Joodse wet, waarin Joden en de kinderen van Joden op basis van goddelijk recht Arabieren naar willekeur van alles kunnen aandoen, maar niet langer de Zionistische staat is die Herzl voor ogen had, een staat waar fatsoenlijke mensen kunnen leven.”

 

Als het Zionistisch project failliet is, hoe moet het dan verder met Israel en de Palestijnse bevolking in Israel, de Westelijke Jordaanoever, Gaza, Jeruzalem en de diaspora? Dat is de grote vraag voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Tientallen jaren heeft Israel geijverd voor erkenning in de Arabische wereld. Maar toen begin 2002 de Arabische Liga het Saudische initiatief overnam dat voorzag in erkenning van Israel binnen de grenzen van 1967 leek vrede ineens niet meer zo aantrekkelijk. De premier zou moeten kiezen tussen een unitaire staat met gelijke rechten voor kolonisten en Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever, of een binationale staat voor Joden en Palestijnen, maar met verschillende politieke instellingen. De eerste optie zou het Joodse karakter van Israel bedreigen, de tweede de democratische rechtsstaat. Met de verrechtsing van het Israëlische politieke landschap en de anno 2012 ruim 600.000 uiterst assertieve kolonisten op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem lijkt een tweestatenoplossing uitgesloten.

 

Jerome Slater gelooft dat berichtgeving die beide kanten van het conflict belicht de publieke opinie in de VS kan mobiliseren en een wijziging van het Amerikaanse beleid bewerkstelligen. Ook veteraan Midden-Oostenkenner Alan Hart ziet kansen voor Palestina: ontbinding van de machteloze Palestijnse Autoriteit van Mahmoud Abbas - wiens mandaat eindigde op 9 januari 2009 - en de heroprichting van een Palestijnse Nationale Raad in ballingschap. Daarmee wordt Israel verantwoordelijk voor het bestuur en kan de bezetter op internationale podia aansprakelijk worden gesteld. Voorts voorziet Hart de mobilisatie van alle Palestijnen waar ook ter wereld. Naast de 1,5 miljoen in Israel, 2,4 op de Westelijke Jordaanoever en 1,6 in Gaza zijn er 7,5 miljoen Palestijnen in de diaspora. Getalsmatig hebben de totaal 12,8 miljoen Palestijnen een case waar de wereldgemeenschap niet omheen kan, aldus Hart. Maar op korte termijn kan enkel de houding van supermogendheid Amerika, dat Israel omvangrijke militaire, financiële en diplomatieke steun verleent, de doorslag geven.

 

Er zijn indicaties dat de door Slater beoogde Amerikaanse beleidswijzing van de grond komt. De Israëlische krant Yedioth Ahronoth meldde een nieuwe realiteit in de relatie tussen de VS en Israel. Nadat gezamenlijke militaire oefeningen dit voorjaar al waren uitgesteld wordt de deelname van Amerikaanse troepen dit najaar tot een minimum teruggeschroefd.  En stafchef Martin Dempsey liet weten dat de VS niet “medeplichtig” willen zijn aan een Israëlische aanval op Iran. De boodschap is: u staat er alleen voor. Israel Hayom, de krant die nauw aanleunt bij de premier, heeft de oorlogsretoriek tegen Iran al laten varen. In het spelletje blufpoker rond Iran hebben premier Netanyahu en defensieminister Barak hun hand overspeeld, aldus de krant. Andere waarnemers wijzen op de pogingen van Netanyahu om de Amerikaanse president in de luren te leggen en op de kans dat de Amerikaanse beleidsombuiging leidt tot de val van diens regering.

 

Een echte ommekeer kan er komen als de VS het Midden-Oosten niet meer nodig hebben. Volgens de Amerikaanse historicus Victor Davis Hanson staat Amerika aan de vooravond van de grootste gas- en olierevolutie sinds begin 20e eeuw. Zelfs voorzichtige schattingen zouden duiden op reserves die het hele continent energieonafhankelijk kunnen maken, aldus Hanson. “Bereidt Amerika zich voor op een Midden-Oosten na Israel?”, zo vraagt rechtenprofessor Franklin Lamb zich af met verwijzing naar een recente analyse in opdracht van de Amerikaanse regering. Het 82 pagina’s tellende document getiteld Preparing For A Post Israel Middle East zou aandringen op een herziening van de betrekkingen met Israel. Volgens de analyse vormt het optreden van Israel vandaag de grootste bedreiging voor de belangen van VS omdat het de VS belemmert normale betrekkingen met Arabische, moslimlanden en summa summarum de internationale gemeenschap te ontwikkelen.

 

De aanwijzingen dat de relatie tussen de VS en Israel aan het kantelen is zijn sterk. Zo’n ontwikkeling kan zich versterkt doorzetten onder een herverkozen president Obama. Daar kan het lot van de Palestijnen alleen maar wel bij varen.

 

Dit artikel verscheen eerder op de blog van Paul Lookman op De Wereld Morgen

Wereldwijd Moslimprotest tegen de VS: extremisme of legitiem verzet?

      

Bangladeshi Muslims burning a U.S. flag during a protest in Dhaka, against the film “Innocence of Muslims.” (AP Photo/A.M.Ahad)

“De aanvallen in Benghazi waren niet alleen gericht tegen Amerika, maar ook tegen de idealen van de VN. Om die te verdedigen moeten we ons eerlijk uitspreken over de onderliggende oorzaken van de crisis. Wij hebben de metamorfose van het Midden-Oosten gesteund omdat vrijheid en zelfbeschikking voor ons universele waarden zijn. Amerikanen waren overal ter wereld bereid hun leven te geven ter verdediging van het recht op vrije meningsuiting, zelfs als die mening haaks stond op de onze. Wij proberen niet de democratische hervormingen naar onze hand te zetten, maar trekken ons niet terug. We blijven bondgenoten steunen en staan open voor economische samenwerking. Maar onze initiatieven moeten wel stoelen op gedeelde belangen en wederzijds respect. Voor ons hebben corrupte leiders die zich de natuurlijke rijkdommen van hun land toe-eigenen geen toekomst.

 

In Syrië heeft een leider die zijn eigen bevolking afslacht geen toekomst. Maar wat begon als een volksprotest moet niet ontaarden in sektarisch geweld. Wij steunen hen die een verenigd Syrië nastreven, waar Soennieten en Sjiieten, Koerden en Christenen, gelijke burgerrechten hebben. Daar zullen we onze pijlen op richten. Syriërs die er zo over denken hebben wat ons betreft het recht om de leiding op zich te nemen. In Iran zien we waar een gewelddadige en ontoerekenbare ideologie toe leidt. Iran kijkt terug op een opmerkelijke en eeuwenoude geschiedenis. Vele Iraniërs willen leven in vrede en voorspoed met hun buren. Maar de Iraanse overheid beperkt niet alleen de rechten van haar eigen bevolking, zij houdt ook een dictator in Damascus overeind en steunt buitenlandse terroristische groeperingen. Steeds weer blijft zij in gebreke om te bewijzen dat haar kernprogramma vreedzaam is.

 

Tijdens mijn presidentschap is de oorlog in Irak beëindigd en een proces opgestart om tegen 2014 ook de oorlog in Afghanistan af te ronden. Al Qaida is verzwakt en Osama bin Laden is er niet meer. Amerika en Rusland krimpen hun kernarsenalen in. In G20-verband werken we aan mondiaal economisch herstel. Het zijn niet de initiatieven van onze leiders maar de mensen die ik tegenkom die mij motiveren. Amerikaanse soldaten die hun leven riskeren voor vreemden aan de andere kant van de wereld of studenten in Jakarta of Seoel die hun kennis ter beschikking stellen van de mensheid. Van welk ras of geloof ook, deze mannen, vrouwen en kinderen geven mij moed. Er is zoveel aandacht voor wat ons verdeelt. Maar als je daar doorheen kijkt zie je dat mensen overal hun lot in eigen hand willen nemen, hun waardigheid aan werk ontlenen, troost putten uit het geloof, gerechtigheid ondervinden als overheden ten dienste staan van hun bevolking en niet andersom. Dat is het streven dat de VS altijd zal blijven steunen.”

 

Dat zijn samengevat enkele essentiële passages uit de toespraak van de Amerikaanse president Barack Obama tijdens de VN Algemene Vergadering op 25 september 2012. In het programma “Confronting the roots of Muslim rage” op Al Jazeera plaatst de Amerikaanse historicus en onderzoeksjournalist Gareth Porter enkele kanttekeningen bij het betoog van de president. Tot tweemaal toe wees Obama op de noodzaak van een “eerlijk debat over de spanningen tussen het Westen en de zich democratiserende Arabische wereld”. Maar volgens Porter was het Witte Huis nooit bereid zich te buigen over het wijdverbreide gevoel dat de VS zich tegen de Islam heeft gekeerd. Die gevoelens bestaan wel degelijk en zijn uitvoerig gedocumenteerd in verschillende opiniepeilingen. Vreemd genoeg stelde Obama in 2008 als presidentskandidaat al dat gekeken moest worden hoe het Amerikaanse buitenlandse beleid inwerkt op Islamitische sentimenten, aldus Porter, die waarschijnlijk Obama’s toespraak in Berlijn op 24 juli 2008 bedoelt. Eenmaal in het Witte Huis bekommerde de president zich niet meer om de onderliggende oorzaken.

 

De toespraak van de president verschilt maar weinig van zijn andere speeches over het Amerikaanse buitenlands beleid. Die schilderen de VS af als een Witte Ridder die opkomt voor democratie en vrijheid in de wereld, terwijl sinds de Koude Oorlog in werkelijkheid het beleid wordt gestuurd door het imperialistische machtsstreven. Porter zegt dat zo’n voorstelling van zaken enkele belangrijke feiten onvermeld laat. Zo steunen de VS zonder scrupules repressie van bevolkingen als dat in hun kraam te pas komt. Egypte onder Mubarak en Iran onder de Shah zijn daar goede voorbeelden van. De bevolking die het slachtoffer was is die steun bepaald niet vergeten. Daarmee is tevens een stuk van het Amerikaanse verlies aan geloofwaardigheid in de wereld verklaard. De VS willen helemaal geen democratisch verkozen regeringen. Die verkiezingen kunnen immers “verkeerd” uitpakken, zo’n regering steunt veelal het Amerikaanse beleid niet, een ontwikkeling die we vandaag in Egypte zien waar een Islamitische regering aan de macht kwam.

 

Dat Amerikanen overal ter wereld altruïstisch bereid zijn hun leven te geven ter verdediging van het recht op vrije meningsuiting zal maar weinig weerklank vinden in de Islamitische wereld, en al evenmin in Amerika zelf, zo meent een nuchtere Porter. Het idee dat Amerika militair optreedt om locale geschillen te helpen oplossen is wel erg ver gezocht. De Amerikaanse acties zijn veelal uiterst agressieve contraterrorisme operaties die worden aangestuurd vanuit het Witte Huis zonder enige vorm van rekening en verantwoording. Op de achtergrond opereren de CIA en het Pentagon, organisaties die zeer sterke gevestigde belangen verdedigen. In de passages over Iran introduceert de president voor Porter nieuwe en uiterst vreemde retoriek: Iran houdt er een “gewelddadige en ontoerekenbare ideologie” op na. In een situatie waarin Iran wurgende sancties moet ondergaan en langs alle kanten militair wordt bedreigd, maar nog altijd onderhandeld wordt, is dit soort retoriek zonder meer stuitend.

 

Voormalig CIA-medewerker Ray McGovern meent dat de antipathie tegen de VS vooral voortkomt uit de nauwe vereenzelviging van de VS met Israel en het besef dat het agressieve Israëlische beleid tegen de Palestijnen en de buurlanden maar mogelijk is dankzij de steun van Washington. Ook wijst McGovern op het verslag van de 9/11 Commissie van 2004, waaruit blijkt dat de animositeit tegen de VS van Khalid Sheikh Mohammed, die de aanslagen zou hebben georganiseerd, voortvloeit uit zijn verzet tegen het VS-beleid dat Israel bevoordeelt. En een doodgezwegen rapport van de Defense Science Board zegt: “Moslims hebben niet een hekel aan onze vrijheid, maar aan ons beleid. De overgrote meerderheid spreekt zich uit tegen wat zij zien als de eenzijdige steun aan Israel en tegen rechten voor de Palestijnen, en de duurzame, toenemende steun aan wat Moslims collectief zien als tirannieën, vooral die in Egypte, Saudi Arabië, Jordanië, Pakistan en de Golfstaten. Wanneer Amerika dus spreekt over het brengen van democratie in Islamitische samenlevingen wordt dat gezien als niets anders dan zelfbedieningshypocrisie”.

 

Het Amerikaanse optreden in het Midden-Oosten lijkt te kaderen in een brede strategie. Voormalig presidentskandidaat generaal Wesley Clark deed daar op 2 maart 2007 op Democracy Now een boekje over open. Het plan was om de regeringen in zeven landen omver te werpen: Irak, Syrië, Libanon, Libië, Somalië, Soedan en Iran. Clark citeerde daarbij een uitspraak uit 1992 van Paul Wolfowitz, de belangrijkste architect van het beleid van George W. Bush: “[Van de Golfoorlog] hebben we geleerd dat we ons leger in het Midden-Oosten kunnen inzetten zonder tegenkanting van de Sovjets. We hebben vijf tot tien jaar om de vroegere Sovjetregimes te ontmantelen - Syrië, Iran en Irak - voor de nieuwe supermogendheid aantreedt om ons tegen te houden”.

Het plan-Wolfowitz lijkt nog maar weinig gevorderd te zijn: de nieuwe regering in Irak loopt niet in het gareel van de VS, en Iran en Syrië staan dan wel zwaar onder druk, maar tonen zich bijzonder veerkrachtig. Soedan is gesplitst, Somalië heeft een nieuwe regering, in Libanon is Hezbolla nog altijd een regionale machtsfactor van belang en Libië wordt verscheurd door sektarische tegenstellingen. De vraag is of de volkswoede de Amerikaanse plannen voor het Midden-Oosten definitief kan doorkruisen. Mogelijk kan het volksverzet ook Rusland en China aanzetten om hun rug in de Veiligheidsraad recht te houden. Per saldo kan het nieuwe Egyptische zelfbewustzijn de doorslag geven in het ontstaan van nieuwe machtsverhoudingen in het Midden-Oosten. De uiterst belangwekkende - maar door de internationale media doodgezwegen - toespraak van de nieuwe president Mohammed Morsi op de VN Algemene vergadering van 26 september 2012 laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Enkele citaten:

over de international ambities van Egypte:
“The New Egypt is determined to regain its standing among nations, and assume an effective role in global issues, stemming from the will of its people, as well as the legitimacy on which its regime is founded.”

over het Israel-Palestina conflict:
“The first issue which the world must exert all its efforts in resolving, on the basis of justice and dignity, is the Palestinian cause. Long decades have passed since the Palestinian People expressed their longing for restoring their full rights and for building their independent state, with Jerusalem as its capital. Despite their continued struggle, through all legitimate means to attain their rights, and despite the acceptance by their representatives of the resolutions adopted by the international community as a basis for resolving its problems, this international legitimacy remains unable until now to realize the hopes and aspirations of the Palestinian people. The resolutions remain far from being implemented.”

over Syrië:
“Egypt is committed to pursue the sincere efforts it has been exerting to put an end to the catastrophe in Syria, within an Arab, regional and international framework. One that preserves the unity of this brotherly state, involves all factions of the Syrian people without racial, religious or sectarian discrimination, and spares Syria the dangers of foreign military intervention that we oppose.”

over Iran en kernwapens in het Midden-Oosten:
“The will of the people, especially in our region, no longer tolerates the continued non-accession of any country [namely, Israel] to the Nuclear Non-Proliferation Treaty and the non-application of the safeguards regime to their nuclear facilities, especially if this is coupled with irresponsible policies or arbitrary threats. In this regard, the acceptance by the international community of the principle of pre-emptiveness or the attempt to legitimize it is in itself a serious matter and must be firmly confronted to avoid the prevalence of the law of the jungle.”

“Egypt stresses the necessity of mobilizing international efforts to hold the conference on achieving a Middle East free of nuclear weapons and all other weapons of mass destruction before the end of the current year 2012, with the participation of all concerned parties without exception. And I say it very clearly: the only solution is to get rid of nuclear weapons, and all weapons of mass destruction. But we also emphasize the right of all countries of the region to the peaceful use of nuclear energy within the framework of the NPT, with a commitment to honor their obligations in this respect and provide the necessary guarantees to the countries of the region so as to remove any doubts surrounding their intentions.”
    

USA holds its breath as Saudi Arabia’s uprising surmounts the regime’s impregnable shield

    

Prince Salman bin Abd al-Aziz Al Saud at the Pentagon April 2012 (Photo: Wikimedia Commons)

 

by Zayd Alisa

 

In Saudi eyes any concession, no matter how insignificant, let alone a triumph by the Bahraini uprising, would definitely inspire its own Shia to rebel against the regime.

 

The Saudi regime offered Ben Ali, Tunisia’s dictator, refuge and has steadfastly refused to hand him back to face trial. And the Saudi king not only gave his emphatic support to Mubarak, Egypt’s tyrant, but also threatened the US that he was ready to bankroll him.

 

Saudi Arabia’s tireless effort to spearhead the counterrevolution suffered its first setback at the hands of its closest ally the US, which encouraged the Egyptian army to turn against Mubarak. The Saudi regime has made a concerted effort to make up for lost ground in Egypt. It has gained huge influence with the military council by providing it with $4 billion in aid, as well as throwing its weight behind the extremist Salafi movement, which came second after the Muslim Brotherhood in the parliamentary elections.

 

As for Yemen, the Saudi regime initially supported Saleh, Yemen’s dictator, but when his brutal crackdown spectacularly backfired, it launched its own initiative to ensure that Saleh was replaced by another staunch ally, namely his deputy, Abd-Rabbu Mansour, through a cosmetic election. Just as important, however, was the Saudi regime’s clear message that uprisings were absolutely futile, since Saleh was ousted by its own initiative rather than an uprising.

 

For the Saudis, the Bahraini uprising was indisputably the nightmare scenario that sent shock waves right across Saudi Arabia. This was hardly surprising, since Bahrain was a brutal dictatorship governed by the Al Khalifa family, from the Sunni minority, while the vast majority of Bahrainis are Shia. In Saudi eyes any concession, no matter how insignificant, let alone a triumph by the Bahraini uprising, would definitely inspire its own Shia to rebel against the regime.

 

The Shia form the overwhelming majority in Saudi Arabia’s oil-rich Eastern Province, which is literally a stones-throw from Bahrain. Just like the Shia in Bahrain, they have constantly complained about being subjected to intolerable discrimination and marginalisation. Despite, the undeniable failure of a supposed day of rage in March last year, this nonetheless unnerved the Saudi regime. Thus, the king announced some unprecedented measures which ranged from billions of dollars in benefits and new jobs, to a stern warning that security forces would pull no punches in confronting protestors, to issuing massive rewards to the Wahhabi Salafi religious establishment and, most ominously, giving the green light to the Saudi army to invade and occupy Bahrain.

 

Within 24 hours of the occupation, Bahraini forces backed by the Saudi forces unleashed a ferocious and murderous onslaught against the peaceful protesters in Pearl Square. In another strenuous attempt to placate the dramatic escalation in exhortations for political reform, the king suddenly declared in September last year, that the municipal elections, which were supposed to be held in 2008, will actually take place. Yet, not surprisingly the turn-out was hugely disappointing, since it was abundantly clear that the council was a powerless body, where half its members were handpicked.

 

What is undoubtedly incontestable is the pivotal role played by the radical and regressive Wahhabi Salafi religious establishment in propping up and giving religious legitimacy to the Saudi regime, which in turn provides it with the vital funding to propagate and export its violent and extremist ideology. According to the Wahhabi ideology it is strictly forbidden to oppose the ruler. And, far from questioning the highly contentious actions of the Saudi regime, the religious establishment has issued religious fatwas to back them up.

 

These fatwas were utilised by the Interior ministry headed by Nayef, declaring in February 2011 that these protests were the new terrorism and that it would confront them with an iron fist, just as it did with Al-Qaida. It also indirectly blamed Iran for the protests. The peaceful protests in the Eastern Province entered into a highly perilous phase in October 2011, when the savage crackdown turned into a campaign of cold blooded murder. The dramatic escalation coincided with the death of Sultan, the heir to the throne and the appointment of Nayef as a replacement.

 

The Saudi regime’s overriding priority that supersedes all other priorities has always been to establish and bolster its position and image as the indisputable guardian of Sunni Islam, even though it firmly endorses the Wahhabi ideology. Ever since 1979 - when the Iranian revolution toppled the Shah – the Saudi regime has vigorously endeavoured to portray and present all the major events and conflicts in the region as an integral part of an ongoing existential sectarian war waged against the Sunnis by the Shias, namely Iran, in order to become the unrivalled power in the region. So, as the uprising began in Bahrain, the Saudi regime started deliberately ratcheting up the sectarian rhetoric in order to instigate sectarian strife, which would undoubtedly stave off any uprising by the Sunni majority.

 

As it becomes increasingly apparent that open dissent and protests have spread far beyond the Eastern Province to Sunni areas in Hejaz and even to the Saudi regime’s heartland and powerbase in the capital Riyadh, the US, which considers Saudi Arabia a central pillar of its policy, must be holding its breath as Saudi Arabia’s uprising surmounts the regime’s impregnable shield: sectarian divisions.

 

Among the principal reasons behind the increasingly deepening cracks in the Saudi regime’s internal front are: first, the inescapable reality that the regime has emphatically supported brutal dictators in crushing uprisings by the Sunnis in Egypt, Tunisia and Yemen. Second, the inconsistent position of the regime in unequivocally backing secular monarchies like Morocco, Jordan and secular establishments like the Egyptian military against Sunni Islamic movements. Third, the inexcusable failure by the king twice within eight months to activate the much-trumpeted allegiance council – set up by him as a showcase of reform - to select the heir to the throne, prompting senior figures from the royal family to bitterly criticise the lack of consultation.

 

This has evidently not only consolidated the widespread perception that the royal family is in the midst of a vicious power struggle, but has also added weight to the argument that this is a royal family that marginalises its senior members, never mind, the ordinary citizens. Fourth, the undeniable success of people in other countries, such as Egypt, Tunisia, Libya, Iraq, and to a lesser extent Yemen in ousting their dictators and democratically electing new leaders. Fifth, the sheer hypocrisy in the King’s call on the Syrian president, Bashar Al Assad, to implement genuine reform and halt the killing machine, while he has spectacularly failed to lead by example. Sixth, the failure of the authorities to tackle chronic problems, such as unemployment, corruption and poor housing, despite the billions of dollars in oil revenue. Seventh, foreign educated Saudis are beginning to question the legitimacy of such a rigid dictatorship. Eighth, the mounting fears that the ruthless crackdown in the Eastern Province would dramatically intensify increasingly vocal demands for secession.

 

And finally, the death of Nayef and his replacement by Salman, who is perceived as more sympathetic to reform, has exposed the fact that even though Nayef was a hardliner, he nonetheless was also used by the regime as the perfect pretext for not undertaking meaningful reform. Although it has been more than a month since Salman took over, there are absolutely no reforms in the pipeline. Even more revealing, however, has been the dramatic surge in the regime’s savagery, which has reached an unsurpassed level, especially with the arrest and even torture of the Shia religious leader Nimr Al Nimr.

 

The USA should be deeply concerned about the rapidly deteriorating situation in Saudi Arabia, not only because its implacable support to the Saudi regime has made a mockery of its pretention of defending democracy and human rights, but, more menacingly, Saudi Arabia was the country where the vast majority (15 out of 19) of the 9/11 suicide bombers, never mind, the mastermind, Osama Bin Laden, came from. It is also where nearly all fatwas giving religious legitimacy to Al Qaeda’s atrocities emanate from. Now is the time for the USA to stand on the right side of the present and future of Saudi Arabia, by extending the oil-for-protection deal to an oil and concrete democratic reforms-for-protection deal.

 

Zayd Alisa is a Middle East expert, writer, human rights activist and democracy advocate. Find him on Twitter.

 

This article first appeared on openDemocracy 17 September 2012.
 

America's war on Iran: the plan revealed

by Paul Rogers

AGM-158 Jassim loading

(photo: Defense Industry Daily)

The United States is more seriously preparing for military action against Iran than is widely realised. An attack - obviating the need for one by Israel - may not be immediate and is not yet certain, but it is being intensively planned.

The third round of talks between Iran and the "P5+1" group, held in Moscow on 18-19 June 2012, ended in stalemate. A formal process will continue at a lower level, but amid an atmosphere of continuing mutual suspicion and in a situation where United States electoral politics work against compromise. Iran believes that most of the P5+1 is bargaining that sanctions increase their impact until Tehran bends to its will, whereas Washington holds that it is the Iranians who are happy to prolong matters while they accelerate uranium enrichment (see "Syria and Iran: a diplomatic tunnel", 25 June 2012).

Alongside these calculations, at least some European (especially German) politicians recognise that any substantial delay in negotiations could well create the space for a unilateral Israeli military strike on Iran, an act that would inaugurate a lengthy period of deep instability and perhaps an intensely destructive war.

The high European commitment to diplomacy over Iran has in part been motivated by the risk of Israel attacking Iran. There is little doubt that Israel would be prepared to make such a move at a time of its choosing. It is of even greater concern to the Europeans, then, that indications have emerged in recent weeks of the Pentagon's own serious engagement in comprehensive multi-option war-planning.

A question of timing

The belief underpinning this hawkish approach seems to be that a short, sharp military action directed very precisely at Iran's nuclear and missile facilities is the only way to force a weakened Iran to "come in from the cold" and - once and for all - abandon its nuclear ambitions.

There is no settled consensus in elite US circles about to handle the Iran problem. Several powerful voices, including within the Pentagon, argue that the best option is to continue the mix of sanctions and sustained cyber-warfare (the latter in collaboration with Israel). Others, however, argue that there is a need to plan for war, with the question of optimum timing a central issue (see David Fulghum, "Bombing Iran: U.S. military planners ponder when a kinetic attack might make sense", Aviation Week, 25 June 2012).

The Pentagon advocates of a strike on Iran believe that the early part of 2013 might be the best moment. In their eyes, this offers three advantages. First, the presidential and congressional elections of November 2012 would be out of the way, with nearly two years to the next mid-sessional elections; thus any political controversy would have plenty of time to diminish. Second, the months between now and the point of decision would make clear whether there was any possibility of a political compromise. Third, keeping the war option open - and informing the Israelis well in advance - would make a lone Israeli attack less likely. The most hardline of the US planners hold the view that it is much better that the US "does the job properly" than lets Israel, with its much smaller forces, take the lead.

The planners emphasise here the sheer power of the United States military, especially the ability of the US air force (Usaf) to fly from bases in the region and combine with naval-aviation forces operating out of carrier-battle groups in the Arabian Sea.

The key weapons used would be the B-2 strategic stealth bombers and the F-22 strike-aircraft, which would overfly Iran after the latter's defensive radar installations had been jammed by the new miniature air-launched decoy (Mald) and other systems.

The B-2 strategic stealth bomber would be a key component, given its ability either to drop more than forty bombs in a single sortie or to deliver very large earth-penetrating bombs. But its dependence on extensive base-support facilities means that the B-2 can operate only from a handful or air-bases worldwide; the most relevant candidates are RAF Fairford in Gloucestershire, western England, and Diego Garcia, a British-controlled atoll in the Indian Ocean. Britain would thus be directly involved in the war from the start.

In addition to the B-2s and F-22s, other planes - F-15E and F-16 strike aircraft - would be deployed to launch joint air-to-surface stand-off missiles (JASSMS) from outside Iranian airspace. A key system here is the AGM-158 Jassm-ER, a new version of which has a range of 575 miles (more than double the current 230-mile version) and is being deployed in 2013.

The Usaf planes would be central to the assault on Iran, but the US navy would also attack with sea-launched cruise-missiles (launched from cruisers, destroyers and submarines) and stand-off air-launched missiles (launched from F/A-18s flying from the carriers).

A state of mind

All these systems (and there are many others) amount to far more than Israel can deploy. But the distinctive aspect of the plan is less its scale or the perceived need to take charge from Israel than the idea that underpins it, at least among some of the planners: namely, that a focused, single-minded attack aimed specifically at Iran's nuclear and missile facilities will intimidate Iran into an acceptance that its nuclear ambition is a lost cause.

The respected defence journal Aviation Week quotes one strategic veteran: "We should give Iran advanced warning that we will damage and likely destroy its nuclear facilities. It is not an act of war against Iran, the Iranian people or Islam. It is a pre-emptive attack solely against their nuclear facilities and the military targets protecting them. We will take extraordinary measures against collateral damage."

It should be emphasised that an American attack is neither imminent nor even likely (at least for now). But if negotiations with Iran fail, if Mitt Romney wins the presidential election and the Republicans control at least one house of Congress, then things could begin to look very different in the early months of 2013.

Perhaps the most significant element of this scenario is that if it came to a war, the Iranians would readily give up in the face of such great force. The assumption is extraordinary, yet the underlying mentality is familiar: it also produced the belief that the Taliban was finished by the end of 2001 and the Iraq war was over in three weeks flat in March-April 2003. It seems that nothing has been learned from the experience of two long and bloody wars, and that is the real cause for worry.

Paul Rogers is professor in the department of peace studies at Bradford University, northern England. He is openDemocracy's international-security editor, and has been writing a weekly column on global security since 28 September 2001; he also writes a monthly briefing for the Oxford Research Group. His books include Why We’re Losing the War on Terror (Polity, 2007), and Losing Control: Global Security in the 21st Century (Pluto Press, 3rd edition, 2010). He is on twitter at: @ProfPRogers

This article first appeared on openDemocracy June 30, 2012

Do Palestinians expect too much from Egypt?

by Sameeha Elwan

The ongoing unprovoked dehumanization of Palestinians crossing borders into Egypt shows no likelihood of change on the ground. So I have to ask myself, “Are we really expecting too much from the current Egyptian government?”

Crossing the Rafah border has been the odyssey of every Palestinian living in the Gaza Strip forever. Somehow, I cannot even remember a time when the Rafah border was totally open. Two years ago, I was asked by a journalist whether I remember a time when there were no restrictions over movement for Palestinians living in the Gaza Strip or when we were able to travel freely. It didn’t take me much time to answer with a “No”. I still remember how we used to celebrate my uncles by making big banquets every time one of them would successfully make it to Gaza, spending at least a day or two (sometimes more) at the crossing. While celebrating their victorious 3-day return journeys, we would chat about the different ways Egyptians, Israelis and Palestinians would each treat Palestinian travellers. However, it was in 2007 when Hamas seized power over the Gaza Strip that Egypt’s perverse complicity in imposing a siege on the Gaza Strip started, leaving a population of around 1.5 million Palestinians trapped in one of the largest prison camps the world has seen.

Our enthusiasm in the Gaza Strip with the toppling of the former Mubarak regime in Egypt in February 2011 was linked to hopes that it would bring an end to this epic of crossing the Rafah border. However, I remember the disappointment that this promised an easing of the blockade not a permanent opening of the borders. For, this easing did not prevent my mother, granted a medical report that shows her serious health condition needed urgent treatment, from being turned away twice at the Rafah border. So this was an easing that had been deemed illegal but with which a supposedly US-backed government was complicit. At that time, we did expect that the siege would somehow come to an end. The Rafah border and the humiliation of Palestinians travelling through it has proved us wrong.

It is true that for the first time in four years, Palestinians from the Gaza Strip especially women and children were allowed to get out freely. However, the same restrictions over the movement of young male Palestinians aging between 18 and 40 were still ongoing. A limited number of around 300 to 400 Palestinians were allowed to cross daily, while hundreds of others were destined to either wait or be turned away.

Today, there is again a talk of a permanent opening of the Rafah border. Palestinians in the Gaza Strip have been pinning their hopes on the new Egyptian president, Mohammed Morsi, to put an end to the frequent closures which frequently take place under the heading of ‘security reasons’, i.e., the Hamas government. However, talk of the permanent opening of the Rafah border does not indicate that those previously mentioned restrictions shall be lifted. The Rafah border is still closed to trade and to the import of some basic construction materials which means that the 5-year-siege is still in effect. It also means that people will still be using the alternative tunnel trade which has now become the alternative means of getting to and from the Gaza Strip.

The ongoing unprovoked dehumanization of Palestinians crossing borders into Egypt shows no likelihood of change on the ground. So I have to ask myself, “Are we really expecting too much from the current Egyptian government?”

Sameeha Elwan is an MA student of Culture and Difference at Durham University (UK), and a Palestinian Blogger from the Gaza strip.

This article first appeared on openDemocracy, and was the weekly-featured-column in This Week's Window on the Middle East.