Wij herbevestigen onze steun aan rechtstreekse onderhandelingen tussen Israëli’s en Palestijnen. Zoals in eerdere verklaringen bevestigd, moeten deze onderhandelingen leiden tot een regeling die een einde maakt aan de bezetting sinds 1967 en het ontstaan van een onafhankelijke, democratische en leefbare Palestijnse staat die in vrede en veiligheid naast Israel en zijn andere buren leeft. Partijen kunnen rekenen op de steun van het kwartet tijdens de onderhandelingen, die tot afronding kunnen komen binnen een jaar, en bij de uitvoering van de overeenkomst. Wij vragen Israëli’s en Palestijnen elkaar 2 september in Washington te ontmoeten voor de start van rechtstreekse onderhandelingen om alle geschilpunten op te lossen.
Dat staat in een verklaring van het Midden-Oosten kwartet (VS, EU, Rusland en VN) van 20 augustus. Aansluitend zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton dat president Obama 1 september spreekt met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en de Palestijnse president Mahmoud Abbas afzonderlijk en vervolgens met hen dineert in aanwezigheid van president Hosni Mubarak van Egypte, koning Abdallah van Jordanië en de speciale vertegenwoordiger van het kwartet, de vroegere Britse premier Tony Blair. Op 2 september komen Abbas en Netanyahu samen om een agenda op te stellen. De uit 6 partijen bestaande centrumrechtse coalitieregering van Netanyahu is verdeeld over de vredesgesprekken. Abbas, wiens ambtstermijn januari 2009 afliep, voert - zonder electoraal mandaat - het bestuur over 2,4 miljoen Palestijnen in enkele kleine enclaves in de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Hamas, dat de laatste Palestijnse parlementsverkiezingen van 2006 won en thans het bestuur voert over de 1,5 miljoen Palestijnen in Gaza, wordt bij de onderhandelingen geweerd.
Wat mogen we van deze onderhandelingen verwachten? “Zelfbedrog van kreupelen en machtelozen”, aldus de gematigde Palestijn Zakaria al-Qaq, vicepresident van de Al Quds universiteit. En voormalig Israëlisch parlementariër en kabinetslid Yossi Beilin vindt dat Obama aan de termijn van een jaar consequenties moet verbinden. “In zelfs drie jaar ligt vrede niet in het verschiet, partijen liggen te ver uit elkaar. Netanyahu is niet aan de macht gekomen om Jeruzalem te verdelen of om de Palestijnse vluchtelingen te omarmen”. Ook de Palestijnse onderhandelaars zien het somber in. Volgens Abbas hebben onderhandelingen in het verleden alleen maar geleid tot verlies van gebied op de Westelijke Jordaanoever. Net als veel linkse Israëli’s denken de meeste Palestijnen dat er al te veel nederzettingen zijn om een samenhangende leefbare Palestijnse staat mogelijk te maken. Het moratorium op de bouw van nieuwe nederzettingen loopt 26 september af en sommige Israëlische kabinetsleden hebben al laten weten dat de bouw daarna zal worden hervat. Net als in het verleden zullen de onderhandeling daarover struikelen. Voor Obama zijn de besprekingen misschien riskant, maar de zaak op zijn beloop laten is nog riskanter. En voorlopig lijkt hij erin te slagen de problematiek over de tussentijdse verkiezingen van november heen te tillen.
Hoewel opinieonderzoek leert dat de meeste Israëli’s voorstander zijn van een twee-staten oplossing is er ook scepsis over de Palestijnse intenties. Maar er zijn ook Israëli’s die in de komende besprekingen geloven. Voormalige diplomaat en Netanyahu vertrouweling Dore Gold ziet kansen zolang de "rode lijnen" niet worden overschreden: Jeruzalem onder Israëlisch bestuur, blijvende Israëlische militaire aanwezigheid op de West Bank langs de Jordaan. Beide eisen zijn door de Palestijnen steeds categorisch verworpen. Volgens de Israëlische regeringsadviseur Haim Assa heeft de VS na het vertrek uit Irak belang bij een coalitie tussen Israel, Jordanië, Egypte en de Palestijnen. Maar de Amerikaanse speciale gezant voor het Midden-Oosten Mitchel slaagde er niet in de Israëli’s tot stopzetting of opschorting van de bouw van nederzettingen - die volgens de VN illegaal zijn op grond van het internationale recht - te bewegen. Dat Clinton in alle talen zweeg over de nederzettingen en de grenzen van 1967 geeft te denken. Washington zal de besprekingen ook niet bijwonen. Een zwakke Palestijnse onderhandelaar moet dus een deal sluiten met een rechtse Israëlische regering die speelt met de gedachte om Palestijnen naar Jordanië uit te wijzen of Palestijnse Israëli’s een eed van trouw aan de “Joodse Staat” te laten afleggen.
Behoudens een mirakel zijn de onderhandelingen dus tot mislukken gedoemd. De Palestijnen staan op een onafhankelijke staat, eisen Oost-Jeruzalem als hoofdstad en een serieuze oplossing voor het vluchtelingenvraagstuk. Israel houdt het bij symbolisch zelfbestuur van een aantal losse Bantustans, waarbij Israel de volledige controle in handen houdt: grenzen, luchtruim, drinkwater,… Israel wil kost wat kost de soevereiniteit over Jeruzalem en een blijvende militaire aanwezigheid in een Palestijnse staat. Met inmiddels een half miljoen Israëli’s buiten de grenzen van 1967 zal geen enkele Israëlische regering een serieus deel van de nederzettingen ontruimen. Washington, dat niet bereid is druk te zetten op Israel, zette wel Mahmoud Abbas het mes op de keel om mee te werken aan de besprekingen op een moment dat Israel op het punt staat nieuwe nederzettingen te stichten. In zijn Cairo-speech juni 2009 zei Obama: “America will not turn our backs on the legitimate Palestinian aspiration for dignity, opportunity, and a state of their own. That is why I intend to personally pursue this outcome with all the patience that the task requires.” Wie gelooft daar nog in? En zo komt de VS voor een verscheurende keus te staan: steun aan een democratisch Israel met gelijke rechten voor Joden en Arabieren, of aan een apartheidsstaat die haaks staat op Amerikaanse basiswaarden. Het tweede model kan rekenen op internationale afkeuring en is voor Israel op den duur onhoudbaar.
Volgens Israëlische intellectuelen moet de een-staat oplossing centraal staan. Het essentiële probleem voor de Palestijnen is immers niet zozeer een eigen staat, maar het gebrek aan mensen- en politieke rechten. De wereld kent vele etnische groepen zonder eigen staat, maar de Palestijnen zijn het enige volk zonder burgerrechten. Een aparte Palestijnse staat is slechts één van de opties. Israel moet dringend een maatschappelijk debat over een een-staat oplossing opstarten. Zo gaan de Israëli’s beseffen dat zij niet moeten kiezen tussen twee staten of de status quo, maar tussen een gezamenlijke staat of etnische opdeling. Maar dan rijst het dilemma van de toevoeging van een groot contingent niet-Joden aan Israel, en komt het Groot-Israel van de vroegere minister van defensie Moshe Dayan in het gedrang. Aan de vooravond van de 1967-oorlog verklaarde die: “Wij hebben geen invasieplannen. Ons enige doel is de opzet van de Arabische legers te verhinderen Israel binnen te vallen”. Maar na de blitzkrieg zei hij: De Gaza-strook is van Israel en stappen zullen worden ondernomen om deze tot een deel van dit land [Israel] te maken. De grenzen van 1948 hebben afgedaan. De realiteit dwingt tot het erkennen van de kaart van 1967”. En volgens The Times verklaarde Dayan juli 1968 zelfs: “Over de huidige staakt-het-vuren-linies liggen nieuwe in het verschiet. Zij strekken zich uit voorbij Jordanië - misschien tot Libanon en misschien wel tot centraal Syrië”.
Cynici zien nog een derde weg: Veiligheidsraadresolutie 242 van 22 november 1967 belet Israel de niet-Joodse gemeenschappen over de grens te zetten. De status-quo moet dus nog vele jaren worden volgehouden in de hoop dat de Palestijnen uit zichzelf vertrekken. Waarbij de eindeloze treiterijen dienstig zijn, toonbeelden van een mentaliteit die sterk doet denken aan die uit de slavenhandel: totale afwezigheid van empathie en elk gevoel voor menselijkheid. Wij weten hoe het met de slavenhandel is afgelopen. Internationale druk moet ook hier de doorslag geven. Want, om met de Cairo-woorden van Obama te spreken: “For more than sixty years [the Palestinian people] have endured the pain of dislocation. Many wait in refugee camps in the West Bank, Gaza, and neighboring lands for a life of peace and security that they have never been able to lead. They endure the daily humiliations - large and small - that come with occupation. So let there be no doubt: the situation for the Palestinian people is intolerable”.
Bronnen
The Associated Press: “Text of a statement issued by Mideast ‘Quartet’”
Aran News: “Direct Mideast talks resume next month”
Douglas Hamilton: “Israeli coalition wobbly on peace terms: minister”
De Volkskrant: “Israëlisch-Palestijnse dialoog na 2 jaar weer hervat”
BBC News: “Profile: Mahmoud Abbas“
Wikipedia: “Demographics of the Palestinian territories”
Ethan Bronner: “In Mideast Talks, Scant Hopes From the Beginning”
Joel Schectman: “Israeli-Palestinian Talks Resuming After Two Years”
Firas Al-Atraqchi: “The Farce of Middle East Peace Talks”
Stephen M. Walt: "Don't fall for the direct-talk hype: The 'peace process' is still going nowhere"
New York Times: “Text: Obama’s Cairo speech"
Noam Sheizaf: “Now is the time to discuss the one-state solution”
Richard Silverstein: “Why U.S.-Brokered Israeli-Palestinian Peace Talks Will Fail”
Egbert Talens: "Een bijzondere relatie. Het conflict Israel-Palestina nader bekeken 1897-1993”, p. 243, 244
Posts
