Operatie Pillar of Defence was een door de Israëlische leiders geplande escalatie. Bij een inval van het Israëlische leger in Gaza op 8 november kwam een kind om. De daarop volgende escalatie viel op 11/12 november stil. Israëlische, Palestijnse en internationale bronnen bevestigen dat op 13 november een nieuwe wapenstilstand gold. Op 14 november volgde dan de Israëlische provocatie: de buitengerechtelijke executie van Hamas-leider Ahmed Jabari. Een cynisch detail: het was precies Jabari die de vrijlating van de gekidnapte Israëlische soldaat Gilad Shalit bewerkstelligde en een belangrijke rol speelde bij het bestendigen van bestanden. De executie van zo’n belangrijke figuur onder de Palestijnse leiders miste zijn effect niet. Dat was het startschot voor de geweldsuitbarsting tussen Israël en Gaza. Aan de vooravond van de vervroegde verkiezingen moest het Israëlische leger zijn spierballen laten rollen en “meer dan 1500 militaire installaties” uitschakelen: “raketlanceerinstallaties, smokkeltunnels, commandocentra, wapenfabrieken en -opslagplaatsen”. Maar volgens Palestijnse bronnen werden in werkelijkheid vooral burgerdoelen geraakt.
Op 21 november werd dan onder Egyptische leiding een staakt-het-vuren bereikt. Israel stopt de vijandelijkheden tegen Gaza, inclusief invallen en het ombrengen van individuen. De Palestijnse facties zetten alle vijandelijkheden tegen Israel stop, inclusief de raketaanvallen. De grensovergangen gaan open voor personen en goederen en er komt een einde aan aanvallen op bewoners van de grensstreek. Hoe komen partijen uit deze korte Blitzkrieg? Is het bestand slechts een aanloop naar meer geweld? Deze en andere vragen komen aan de orde in de aflevering Gaza reprieve van het discussieprogramma CrossTalk op 23 november op RT[1], met gastheer Peter Lavelle en gasten Yoram Meital uit Tel-Aviv, voorzitter van het Ben-Gurion University's Herzog Center for Middle East Studies, de tijdelijk in Gaza verblijvende Britse producer van filmdocumentaires Harry Fear en de in Amman woonachtige Midden-Oosten analist Mouin Rabbani, co-redacteur van het onafhankelijke e-zine Jadaliyya.
Rabbani meent dat Hamas toch enkele belangrijke dingen heeft bereikt. Israel heeft de Palestijnse facties in Gaza niet afgeschrikt, in feite hebben de Palestijnen Israel weerhouden om de gereedstaande 70.000 tot de tanden bewapende reservisten Gaza in te sturen. Anders dan de operatie Cast Lead van 2008/2009 waar Israel aan het eenzijdig bestand het “recht” kon ontlenen om eender wanneer opnieuw aan te vallen is er nu een bestand dat een aantal zaken regelt die Israel eerder heeft geweigerd. Het akkoord zegt dat Israel moet stoppen met zaken die het tot op heden straffeloos kon doen: zo maar Palestijnse kinderen die een spelletje voetbal spelen neerschieten of hun huis platbombarderen alsof dat even gewoon is als gaan zwemmen, agressie die de wereld toedekte onder het mom van het recht van Israel op zelfverdediging. De inwoners van Gaza kunnen zich nu vrij bewegen tot aan de grenzen[2],maar blijven gevangenen in eigen “land”, hoewel er een gerede kans is op versoepeling en uiteindelijk opheffing van de blokkade, aldus Rabbani.
Volgens Rabbani is Israel er niet in geslaagd de militaire installaties in Gaza uit te schakelen die defensieminister Ehud Barak binnen enkele uren had geclaimd. Israel heeft opnieuw Hamas niet kunnen “vernietigen”. Integendeel, het Israëlische optreden geeft impulsen aan hereniging van Hamas en het verzwakte Fatah. Rabbani vraagt zich af waarom er zoveel infrastructuur moest worden verwoest die geen enkele militaire betekenis had, en denkt dat het volgende rondje geweld er wel eens sneller kon komen dan we denken en hopen. Netanyahu staat onder zware druk van de publieke opinie die vindt dat Israel verzwakt uit de crisis is gekomen. Na zijn herverkiezing kan het dan al snel weer mis gaan, aldus Rabbani. Het moet eindelijk eens gedaan zijn met de straffeloosheid. Tenzij Israel wordt gedwongen het internationaal recht te respecteren en wordt aangesproken op schendingen komt er geen vrede met de Palestijnen. Rabbani is daar niet optimistisch over.
In Rabbani’s optiek heeft Israel belang bij het kat en muisspel met Gaza. Dat leidt de aandacht af van de kolonisatie en sluipende annexatie van de Westelijke Jordaanoever die aan de Palestijnen toebehoort. Israel speelt verdeel en heers met Hamas en Fatah. Maar niet alleen de afgelopen dagen zien we dat Israel toch met [het nog steeds op de internationale lijst van terreurorganisaties staande] Hamas onderhandelt, zij het onrechtstreeks. Die onderhandelingen zijn al langer aan de gang, en die lijken serieuzer dan de gesprekken die Israel voert met de Palestijnse leiders in Ramallah. Hamas heeft bij herhaling en expliciet verklaard dat het bereid is een Palestijnse staat op de 1967-grenzen te aanvaarden. Dat is toch een standpunt dat naadloos aansluit bij dat van de PLO-leiders op de Westelijke Jordaanoever. Men kan deze case niet enkel bekijken als een zaak tussen Israel en de Palestijnen. Amerika, dat de sleutel in handen heeft, speelt een buitengewoon destructief spel. Het is essentieel om de internationale rechtsorde te herstellen, aldus Rabbani.
Meital vindt ook dat Israel niet sterker uit de strijd komt. Ook hij meent dat dit niet de laatste gevechtsronde is. Het Israëlische publiek is uiterst gefrustreerd door de uitkomst van deze confrontatie. De besluitvorming tijdens deze operatie was zeer moeilijk te volgen want verliep achter gesloten deuren. De publieke opinie in Israel heeft geen moeite met het harde optreden tegen de Palestijnse bevolking, maar wel met het feit dat de gewekte verwachtingen niet werden waargemaakt: de Palestijnse facties werd geen zware klap toegebracht, het Israëlische leger kreeg Hamas niet op de knieën. De publieke opinie stelt dus moeilijke vragen en dat komt de politieke elite zo vlak voor de verkiezingen slecht uit. Dat leidt tot een gespannen, intensief debat over de logica van heel deze operatie. Wat nu is bereikt had ook zonder geweld bewerkstelligd kunnen worden. Hamas is een politieke realiteit. Het is de hoogste tijd voor een politieke dialoog tussen Israel en Hamas, aldus Meital.
Volgens Meital begrijpt de overgrote meerderheid van de Israeli’s, en waarschijnlijk ook van de Amerikaanse publieke opinie en die in het Westen, niet de logica van de politieke Islam in het Midden-Oosten. Het probleem van de erkenning van Hamas is hier een onderdeel van. Maar een flink deel van de Israëlische publieke opinie begint zich vragen te stellen over de logica om niet met Hamas te praten. Er zijn duidelijk raakvlakken tussen de Israëlische politieke partijen ter rechter zijde waaronder Likud, en Hamas. Deze partijen blijven tegen een tweestatenoplossing en tegen de Palestijnse Autoriteit van [de al verschillende jaren zonder kiezersmandaat opererende] Abbas. Beide partijen geven [op dit moment] eigenlijk de voorkeur aan een langdurige wapenstilstand boven een poging om de fundamentele problemen tussen Israel en de Palestijnen op te lossen. Aan de ene kant zijn er dus raakvlakken, aan de andere kant het struikelblok van het onbegrip in Israel en ook elders voor de politieke Islam.
Fear tenslotte wijst erop dat het bestand heel elementair is geformuleerd. Dat vraagt om problemen. Het is immers meestal Israel dat de bestanden schendt. De Palestijnen zien het bestand dus eerder als een tijdelijke stilte, een onderbreking van het bloedvergieten, dan als diplomatieke winst. Hamas krijgt altijd van alles de schuld. De realiteit is dat het er nooit in geslaagd is de militante verzetsgroepen onder controle te krijgen. Israel mikt op Hamas, maar Hamas is niet Gaza, aldus Fear. Het mandaat van Hamas is nu zes jaar oud, en dat is verre van ideaal. De mensen willen de situatie niet ontwrichten, men ziet de afgelopen jaren hoezeer Hamas zich inzet voor de wederopbouw. Er zijn ook mensen in Gaza die zich heel cynisch uitlaten over wat Hamas voor de bevolking heeft gedaan, maar de meerderheid realiseert zich dat Hamas niet meer kon uitrichten door de Israëlische blokkade die te weinig materialen doorliet. Men realiseert zich dat niet Hamas het probleem is, maar de blokkade en de bezetting.
Volgens Fear is het kernprobleem voor de Gazanen het feit dat Israel voortdurend straffeloos het internationaal recht kan schenden omdat het wordt gesteund door de VS en “poedel” Europa. De Gazanen weten heel goed dat zonder de [Amerikaanse] militaire steun aan Israel, zonder bescherming in de VN-Veiligheidsraad, zonder internationale diplomatieke dekking, de problematiek snel tot een oplossing komt. De internationale consensus mag dan gaan naar een tweestatenoplossing, maar als je in Gaza woont realiseer je je dat de mensen daar niet van dromen van zo’n oplossing waarin de Palestijnen minder dan de helft van hun oorspronkelijk gebied terugkrijgen.
Wat kunnen we van dit debat leren? In essentie zeggen de drie deelnemers in koor dat Israel zijn doelstellingen niet heeft kunnen realiseren. De veerkrachtige Palestijnen hebben zich niet laten intimideren. Sommige Israëlische burgers mogen dan snakken naar vrede, de publieke opinie maalt er niet om en de Israëlische leiders gaan stug door met de uitbouw van Eretz Israel, Groot-Israel. Daar komt maar verandering in als Israel consequent wordt afgerekend op het internationaal recht. De steun van het Westen, de wegkijkende medeplichtigheid, komt steeds meer onder druk. Met de Arabische Lente groeit de steun voor de Palestijnen. Israel raakt steeds meer geïsoleerd. De Palestijnse leiders wenden zich nu best tot de belangrijke spelers in het Midden-Oosten Turkije en Egypte om druk uit te oefenen op het Westen en Israel. 45 jaar vertrouwen op Europa, de VS en de VN heeft de Palestijnen niets opgeleverd. Maar in het Midden-Oosten zijn de kaarten nu anders geschud, er liggen weer kansen. Hoe het ook zij, wij in het Westen, met Europa dat aan de basis ligt van dit verscheurende conflict op kop, mogen de Palestijnen niet aan hun lot overlaten.
Volgens Fear is het kernprobleem voor de Gazanen het feit dat Israel voortdurend straffeloos het internationaal recht kan schenden omdat het wordt gesteund door de VS en “poedel” Europa. De Gazanen weten heel goed dat zonder de [Amerikaanse] militaire steun aan Israel, zonder bescherming in de VN-Veiligheidsraad, zonder internationale diplomatieke dekking, de problematiek snel tot een oplossing komt. De internationale consensus mag dan gaan naar een tweestatenoplossing, maar als je in Gaza woont realiseer je je dat de mensen daar niet van dromen van zo’n oplossing waarin de Palestijnen minder dan de helft van hun oorspronkelijk gebied terugkrijgen.
Wat kunnen we van dit debat leren? In essentie zeggen de drie deelnemers in koor dat Israel zijn doelstellingen niet heeft kunnen realiseren. De veerkrachtige Palestijnen hebben zich niet laten intimideren. Sommige Israëlische burgers mogen dan snakken naar vrede, de publieke opinie maalt er niet om en de Israëlische leiders gaan stug door met de uitbouw van Eretz Israel, Groot-Israel. Daar komt maar verandering in als Israel consequent wordt afgerekend op het internationaal recht. De steun van het Westen, de wegkijkende medeplichtigheid, komt steeds meer onder druk. Met de Arabische Lente groeit de steun voor de Palestijnen. Israel raakt steeds meer geïsoleerd. De Palestijnse leiders wenden zich nu best tot de belangrijke spelers in het Midden-Oosten Turkije en Egypte om druk uit te oefenen op het Westen en Israel. 45 jaar vertrouwen op Europa, de VS en de VN heeft de Palestijnen niets opgeleverd. Maar in het Midden-Oosten zijn de kaarten nu anders geschud, er liggen weer kansen. Hoe het ook zij, wij in het Westen, met Europa dat aan de basis ligt van dit verscheurende conflict op kop, mogen de Palestijnen niet aan hun lot overlaten.
[1] RT (Russia Today) is een wereldomspannend nieuwsnetwerk dat uitzendt vanuit studio’s in Moskou en Washington.
[2] Israel blijkt toch een andere uitleg te geven aan het bestand: het schoot al weer op ongewapende Palestijnen die de grensafzetting hadden genaderd, met een dodelijk slachtoffer en verschillende gewonden tot gevolg.
Posts
