Zoals in een vorig artikel [1] uiteengezet ziet Israel in de democratiseringsbewegingen in het Midden-Oosten niets dan bedreigingen. Het vreest een verlies aan “stabiliteit”. Naar de buitenwereld toe blijft Israel het bekende zelfvertrouwen uitstralen, maar in kleine kring lijkt de twijfel toe te slaan. Het ziet hoe de VS, waarmee het zulke nauwe en speciale banden onderhoudt, aan macht in de regio inboet. Het zegt dan wel genoopt te worden allianties te zoeken met andere grote mogendheden, maar beseft dat het absoluut niet zonder de gigantische economische, militaire en politieke steun van de VS kan. Maar heeft Israel gelijk? Verliest Washington invloed in het Midden-Oosten?
Het lijkt erop dat Obama ook op het wereldtoneel veel van zijn politiek kapitaal [2] heeft verbruikt. Bij zijn aantreden had hij nochtans grote verwachtingen gewekt. Inmiddels heeft hij zich echter ontpopt als een politicus die zich nog rechtser dan Bush opstelt, en nog sterker op de bres staat voor Israel. Zijn eerste veto in de Veiligheidsraad trof de Palestijnse resolutie die het Israëlische nederzettingenbeleid veroordeelt. Op tragikomische wijze geeft Obama daarmee het wereldleiderschap van Washington op. [3] In de dagen van Bush zou zo’n veto minder beladen zijn geweest. We wisten niet beter, en de sleet op de economische, militaire en diplomatieke slagkracht van de VS was toen nog niet evident. Maar deze zoveelste steunbetuiging aan Israel wordt in het roerige Midden-Oosten van vandaag net zo opgevat als de Amerikaanse steun aan het apartheidsregime in Zuid-Afrika destijds. De val van Moebarak heeft misschien een Amerikaans handvat tegen de Palestijnen weggenomen, maar Obama’s aarzeling, ingegeven door zijn pro-Israel belangen, heeft zijn geloofwaardigheid in de regio er niet op vergroot.
Met zijn veto trotseerde de VS niet minder dan 130 ondertekenaars. Na het getouwtrek van Washington om de indiening tegen te houden heeft dit veto verstrekkende gevolgen. Met het veto geeft de VS zich over aan Netanyahu. Bondgenoten zien er een signaal in dat de VS hen onder druk van een machtige binnenlandse lobby passeert. De bekommernis voor democratie en internationaal recht geldt kennelijk niet voor zichzelf en Israel. Het veto toont hoezeer het Midden-Oosten beleid van Obama zich conformeert aan dat van zijn voorganger Bill Clinton, die de nederzettingen niet langer “onwettig” noemde, maar “weinig inschikkelijk”. Met de Oslo-akkoorden, waarmee Israel de relaties met het grootste deel van Arabische, Islamitische en niet-gebonden wereld normaliseerde, raakten de Palestijnen veel van hun toch al niet zo omvangrijke machtspositie kwijt, in ruil voor een eindeloos “vredes”proces. Zodra de nederzettingen naar het oordeel van het machtigste land ter wereld niet meer “onwettig” waren stond Israel niets meer in de weg om de sluipende annexatie van Palestijns gebied op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem voort te zetten.
Toen de Palestijnen in meerderheid beseften dat gewapend verzet tot niets leidde bleef alleen een beroep op het internationaal recht over. De Palestijnse missie bij de VN vroeg aandacht voor het geheel van VN resoluties en internationale conventies tegen de bezetting en de nederzettingen. De ondertekenaars van de Vierde Conventie van Genève, het Internationaal Gerechtshof en de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, fora waar de VS geen vetorecht heeft, steunden het Palestijnse standpunt. Israel maakte zich daar natuurlijk grote zorgen over. Vandaar dat de regering Clinton kwam met de vondst die nu ook door Obama wordt gehanteerd: men kan het internationaal recht gerust negeren, de Palestijnen moeten met Israel maar een deal sluiten. Een absurd standpunt, alleen al vanwege de ongelijke machtsverhoudingen tussen de partners in peace. Na de WikiLeaks onthullingen kunnen de Palestijnse onderhandelaars niet meer doen alsof de VS een honest broker is. Men zal elders steun moeten zoeken.
Na het mislukken van hun resolutie zullen de Palestijnen wel een wereldwijde campagne op touw zetten waarin de Amerikaanse onderdanigheid aan Israel in de verf wordt gezet. In de VN liet spreker na spreker weten dat men Palestina in september graag als volwaardig VN lid verwelkomt. Een diplomatieke manier om duidelijk te maken dat men niet terugschrikt voor een volgende confrontatie met Washington. Dat versterkt de positie van Israel niet. Verwerpt het een Palestijnse staat, dan stelt het zich bloot aan internationale sancties. De EU is voor Israel een veel belangrijker handelspartner dan de VS, en de Europese publieke opinie staat veel meer open voor zulke maatregelen. Europese politici komen dus onder publieksdruk om Israel verder te isoleren, en onder Amerikaanse druk om daarvan af te zien. Na het incident met het Turkse hulpschip naar Gaza is Israel heel wat vrienden in de Moslimwereld kwijtgeraakt. Er zullen wel geen Arabische marsen op Tel Aviv worden georganiseerd, maar we gaan zeker naar een koudere vrede, met minder medewerking om de grens tussen Gaza en Egypte te bewaken en hernieuwde druk om tot een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten te komen.
De Palestijnen zullen er alles aan doen om de VS en Israel te isoleren. Men kan de ondertekenaars van de Conventie van Geneve bijeenroepen, of beter nog de speciale VN Uniting For Peace zitting. [4] Hoe meer Washington geïsoleerd raakt wegens zijn unfaire verdediging van Israel, hoe minder regeringen in de regio het zich kunnen veroorloven met de VS samen te werken. Daarmee komen ook Amerikaanse militaire bases in de regio op losse schroeven. Obama heeft heel wat internationale goodwill verloren. Het veto, samen met het lauwe en trage antwoord op de opstanden in Egypte, Tunesië en Bahrein, compliceerde ook het antwoord van de VS op de burgeroorlog in Libië. Nu de VS schoorvoetend meewerkt aan de no-fly zone blijft de wereld met grote vragen zitten. Waarom treedt de VS wel op tegen Libië, maar niet tegen Bahrein en Jemen? Waarom verhindert de VS dat honderden Libiërs vanuit de lucht worden afgeslacht, maar levert het tegelijk de gevechtsvliegtuigen, drones, bommen en granaten waarmee Israel duizenden Palestijnen ombrengt? Dat de VS aanvalsvluchten tegen Libië uitvoert om de opstandelingen te beschermen zal men wel aannemen, maar men denkt ook dat het dat doet op aandringen van Israel.
Israel heeft dus gelijk om zich zorgen te maken. Het Westen en Israel zullen onder ogen moeten zien dat het fundament onder hun “stabiliteit” onherroepelijk is uitgehold. Met de liberalisering van de handel in Arabische olie en gas komt er een einde aan het door de VS gedomineerde hegemonische systeem. [5] Dat Israel zijn functie als bruggenhoofd in dit systeem verliest en daarmee de onvoorwaardelijke steun van de VS is dan nog maar een kwestie van tijd. Voor zijn verkiezing leek Obama zich ervan bewust dat de ster van Amerika in de wereld aan het verbleken is. Als president raakte hij echter in de greep van de oliemaatschappijen en het militair-industrieel complex. Het pleidooi van Obama voor een “ordelijke overdracht van de macht” in Egypte was niet meer dan een poging om het einde van de Amerikaanse dominantie in het Midden-Oosten zo lang mogelijk uit te stellen. Maar de geest is uit de fles, de democratiseringsgolf is niet meer te stoppen. Aan elke fundamentalistische ideologie komt een eind. Dat geldt ook voor het Zionistische fundamentalisme in Israel, dat op termijn alleen maar co-existentie kan nastreven met de democratische bewegingen in de wijde regio.
[1] Geopolitiek in perspectief: “Wat betekenen de veranderingen in het Midden-Oosten voor Israel?”
[2] zie noot [2] in het artikel “Barack Obama, wankelmoedig, maar ook naief en cynisch?”
[3] Ian Williams: “Obama Surrenders on Settlements”
[4] een zitting onder resolutie 377; de VS diende deze resolutie in om een Sovjetveto te omzeilen ten tijde van de Koreaanse oorlog, zie Wikipedia: “Resolutie 377 Algemene Vergadering Verenigde Naties”
[5] Mohssen Massarrat: “A System Turned Upside Down”
Posts
