skip to main |
skip to sidebar
Deel
3: De automobielsector
In
mei liet
Trump een inderzoek instellen naar de mate waarin de auto-import
een bedreiging vormt voor de Amerikaanse
nationale
veiligheid. Eerder
zei hij dat de technologische vooruitgang in China een bedreiging
vormt voor de Amerikaanse economische en militaire overmacht.
Maar
Toyota betwist deze uitleg: “Gegeven het wereldwijde profiel van de
auto-industrie en het feit dat de VS in 2017 zowat 12 miljoen auto’s
produceerde is zo’n uitspraak onaannemelijk.”
Het
onderzoek kan leiden tot invoerheffingen van 25%, een
lelijke streep door de rekening van Amerikaanse
bondgenoten als Japan,
Mexico, Canada, Zuid-Korea en
Duitsland.
In
2017 voerde de VS 8 miljoen
auto’s en lichte vrachtwagens in, ter waarde van $192
miljard.
Ruim de helft komt uit Mexico
en Canada,
landen waar de VS het NAFTA
handelsakkoord mee heronderhandelt.
De dreigende
invoerheffing lijkt dus een pressiemiddel om extra concessies af te
dwingen.
Voor de EU is er geen enkele grond voor heffingen
op staal en aluminium, en al helemaal niet op de auto-import. De
Duitse werkgeversorganisatie liet weten dat zo’n maatregel zowat
een provocatie is waarmee de VS nog verder afstand neemt van vrije
handel.
Het onderzoek stuit ook op binnenlands verzet.
Maar dat verliest uit het oog dat het handelsbeleid steeds vaker een
krachtmeting met rivalen wordt waarin militaire competentie zowel
industrieel
en technologisch centraal
staat.
Deel
2: De VS, Israel en het Israel-Palestina conflict
Sinds
2006 houdt Israel de Gaza-strook in een wurggreep en schiet het op
Palestijnen die zich in de bufferzone van enkele honderden meters
wagen. De VN zegt
dat de strook onleefbaar is. Op
30 maart ging
“De
grote terugkeermars” van start. Het
protest werd geduid als een Hamas-actie.
Maar
in
werkelijkheid had
een
groep maatschappelijke
organisaties, samen een brede afspiegeling van de bevolking, de mars
op touw gezet.
De mars bereikte zijn hoogtepunt op 14 mei,
dag waarop de VS zijn ambassade naar Jeruzalem verhuisde, en 15 mei,
de 70e
verjaardag van de Nakba.
Terwijl
in Jeruzalem Witte Huis medewerkers
het glas hieven op
de verhuis vuurden Israelische
scherpschutters op 1.350 ongewapende Palestijnse demonstranten in
Gaza. Onbewogen, systematisch, precies, en dodelijk. Sinds het begin
van de protesten zijn zo 112 Palestijnen omgebracht en meer dan
13.000 gewond.
De
erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israel leek een eerste stap
in Trump’s “deal van de eeuw”, maar voor
Israel noch de VS kan van
een recht op terugkeer sprake zijn, en
al evenmin van Oost-Jeruzalem
als Palestijnse hoofdstad.
De situatie in Gaza is echter
onhoudbaar. Blijkbaar was de slachting nog niet groot genoeg om de
wereld tot actie aan te zetten.
In
zijn Cairo toespraak van 4 juni 2009 zei
president
Obama
nog: “…
the Palestinian people ... endure the daily humiliations - large and
small - that come with occupation. So let there be no doubt: the
situation for the Palestinian people is intolerable.”
Elke
tweestatenoplossing voor het Israel-Palestine conflict is door de
Israelische feiten op de grond ingehaald. Wat enkel nog kan en moet
is een situatie waarin Palestijnen en Israeliërs gelijke rechten
hebben en de mensenrechten jegens de Palestijnse bevolking worden
gerespecteerd. Maar van verzoening kan geen
sprake zijn zolang het politiek-messiaanse instinct ingebakken
zit in het politieke bewustzijn van Israel.
Daar kan
aan gewerkt worden, rechtstreeks naar de bevolking. Met een
massieve en
aangehouden communicatiecampagne.
Dit
is niet enkel een verantwoordelijkheid van de VS, maar ook en
misschien wel vooral van Europa. Dat kan zich niet blijvend
verschuilen achter de schaamte over de Holocaust om Israel de hand
boven het hoofd te houden.
Deel 1: Iran
en het Europese dilemma
Trump
stapt
uit
de nucleaire deal en
kondigt ‘verlammende sancties’ aan.
Dat
is niet slim. Hij
had
Iran
ook aanvullende eisen kunnen stellen. Nu
de
deal
in
2015 is
omgezet
in VN-veiligheidsraad-resolutie 2231
is
de
eenzijdige
uitstap
een serieuze
inbreuk.
Elk
lid is onder art. 25 van het Handvest verplicht de besluiten uit te
voeren. De
in de preambule vermelde wens van de Veiligheidsraad
is
duidelijk: de internationale gemeenschap gaat een
nieuwe verhouding aan
met
Iran. Dat
de VS wegkomt
met
de uitstap doet
geen goed aan wat nog rest aan geloofwaardigheid van het
machtigste land ter wereld.
Vervolgens
laat de
‘dealmaker-in-chief’
kersvers
buitenlandminister Pompeo
een
pakket onmogelijk
te
realiseren
eisen
stellen
om
Iran in
het gareel te krijgen.
Dat
is geen sterk staaltje diplomatie,
maar aansturen op oorlog.
Met
bondgenoten
Israël, Saoedi-Arabië en
de Verenigde Arabische Emiraten vormt de VS een
as van agressie die de stabiliteit van de regio in gevaar brengt, met
mogelijk ernstige gevolgen voor de rest van de wereld.
Schade
aan de bondgenoten
Het
eenzijdige uittreden schoffeert
niet
enkel mede-initiatiefnemers
Europa,
Rusland en China, maar
brengt deze ook schade toe nu de nieuwe sancties
gekoppeld zijn
aan extraterritorialiteit.
Firma’s
uit deze landen die zaken doen met Iran kunnen ‘gestraft’ worden
via hun activiteiten in de VS. Vooral Europa is kwetsbaar. Het
heeft geen geloofwaardige middelen om het bedrijfsleven te beschermen
tegen de Amerikaanse economische agressie. Mastodonten
als Renault, Airbus, Total, Allianz, Siemens
en Shell hebben
de boodschap begrepen en aangekondigd hun
zaken met Iran
te zullen afbouwen.
Volgens
David
Criekemans, docent
buitenlands beleid Universiteit Antwerpen, staat
Europa voor een
verscheurende
keuze. Maar
verder dan de vraag “hoe
de hernieuwde band met Iran overeind houden zonder Saoedi-Arabië te
verliezen” komt Criekemans niet. De
Britse historicus John Laughland moet
lachen met Frans protest
als “we
worden gechanteerd”.
De
legitimiteit van de EU steunt op het geloof dat het
tijdperk
van geweld in internationale betrekkingen voorbij
is, de
EU
een nieuw systeem van
regels
en afspraken waarborgt
en
elk ander systeem tot oorlog
leidt, aldus Laughland.
EU
in de houdgreep
Volgens
Laughland heeft Europa geen keus. De EU-grondwet onderwerpt de Unie
aan de NAVO, dat gedomineerd wordt door de VS. Alleen een uitstap uit
de EU kan een lidstaat bevrijden van de Amerikaanse hegemonie.
Europese leiders hebben hun bruggen met andere partners opgeblazen
door Russische diplomaten het land uit te wijzen. Bovendien legt de
EU zelf ook sancties op aan Russische firma’s en aan Syrië.
Tenslotte proberen de Britten en Fransen, medeondertekenaars van de
Iran-deal, al vele jaren een regeringswissel in Syrië te
bewerkstelligen. Hoe kunnen ze dan protesteren tegen acties van de VS
gericht op een regeringswissel in Iran, zo vraagt Laughland zich
af.
De
EU zit niet enkel in de Amerikaanse houdgreep, de Unie kent ook grote
interne verdeeldheid. Het bemoeit zich met binnenlandse
aangelegenheden van Polen en Hongarije, worstelt met het verlies van
een van zijn belangrijkste leden en ziet een nieuwe regering in
Italië aantreden die een economisch beleid voorstaat dat het land op
ramkoers legt met Europese begrotingsregels en aanstuurt op opheffing
van de sancties tegen Rusland.
De
gevolgen voor Iran
Tenslotte
de vraag wat Trump’s beslissing voor Iran betekent. Het
land wijst op verschillenden opties, waaronder hervatting van
uraniumverrijking naar 20% indien Europa zijn
aandeel
in
de deal
niet waarmaakt.
Dat
gaat boven de
5% die nodig is voor kerncentrales, maar beneden de 80-90% nodig voor
kernwapens. De
Iraanse regering staat onder druk van haviken die erop hameren dat
het land zijn nucleaire hegemonie heeft verkwanseld zonder te kunnen
profiteren van de
in het vooruitzicht gestelde economische
baten
nu de VS zijn
eenzijdige
sancties gedeeltelijk heeft gehandhaafd.
De
EU broedt op plannen. Zo kan het Iraanse olieleveringen afrekenen in
Euro’s in plaats van dollars. Maar het lijkt weinig waarschijnlijk
dat Europese firma’s bescherming krijgen tegen sancties van de VS
omwille van hun zaken met Iran. Met een markt van $400 miljard kan
Iran niet in de schaduw staan van de Amerikaanse markt van $18
biljoen.
Nu het aan
Amerikaanse of Europese financiering zal ontbreken kan men erop
rekenen dat China in het gat springt. De Chinese renminbi
werd al gebruikt om Iraanse projecten te financieren, en niet enkel
door Chinese banken. Trekken
Europese bedrijven zich terug uit Iran, dan staat de deur wagenwijd
open voor Chinese firma’s die geen
of
weinig
zaken
doen in de VS. China is
de lachende derde als
Total zich terugtrekt uit het uitbreidingsproject van het South Pars
gasveld ter waarde van $4,8 miljard.
De
EU staat voor een dilemma
Alsof
hij Europa nog eens extra wilde kleineren liet Trump zijn
onderminister voor energie een verklaring afleggen die neerkomt op
een dreigement om Europa sancties op te leggen als het groen licht
geeft voor de afwerking van Nord Stream 2, het pijplijnproject dat
Russisch aardgas moet aanvoeren naar
de EU via
de Baltische zee. Blijkbaar
moet Europa in het kader van ‘America first’ duurder Amerikaans
(vloeibaar)
aardgas aankopen. Of Europa in staat is de rijen te sluiten en zich
unaniem te verzetten tegen het Amerikaanse dictaat is de vraag. De EU
staat inderdaad voor een dilemma.
Europa
wordt medeslachtoffer van Amerikaanse strafmaatregelen. De
uitdaging is om komaf te maken met het sancties-tegensancties
gehannes en een eigen beleid uit te stippelen over Iran, Rusland,
defensie en tal van andere zaken die Europese belangen moeten
veiligstellen, niet Amerikaanse. Of Europa zich kan losmaken van de
verstikkende transatlantische relatie blijft de vraag. Zo’n streven
zou wel eens vergaande gevolgen kunnen hebben voor de Europese Unie
zoals we die vandaag kennen.
Posts
