Het mislukte presidentschap van Barack Obama

Barack Obama takes one last look in the mirror, backstage before going out to take oath of office, Jan. 20, 2009.

(Official White House photo by Pete Souza)

Howard Zinn zag in 2010, een jaar na Obama’s aantreden, geen enkel hoogtepunt en voorzag een middelmatig en daarmee gevaarlijk presidentschap. Het oordeel van Eric Zuesse aan het eind van de rit is niet mis: Obama is een mislukte president.

Bij zijn aantreden in 2009 werd Barack Obama wel heel uitbundig verwelkomd. Zijn campagne draaide om hoop. Gerechtigheid, onkreukbaarheid, gelijkheid, vrede, geluk en voorspoed, zaken waarop je kon rekenen met zo’n intelligente, goed opgeleide, achtenswaardige man. Zijn eerste wapenfeiten maakten indruk: Obamacare, de afrekening met Osama bin Laden, opkuis van de federale bureaucratie. Maar na de recente stormachtige politieke ontwikkelingen in de VS moeten we de realiteit onder ogen zien. Hoop en verandering zijn geweken voor frustratie en zorg. Obamacare staat op losse schroeven, en de talloze executive orders en ondertekende wetgeving lijken gedoemd om te worden herroepen.

De befaamde Amerikaanse historicus Howard Zinn had op 17 november 2008 al zijn bedenkingen bij de toen nog president-elect. Die moest voor Zinn direct na zijn aantreden zijn dan nog maximale politieke kapitaal investeren in fundamenteel nieuw beleid: troepen terug uit Irak en Afghanistan, geen aanvalsoorlogen meer, afstand van de Bush-doctrine en de Carter-doctrine, en komaf met de overzeese militaire basissen. Uitroeping van Amerika als vredelievende mogendheid die niet langer doelwit is van terrorisme en zelf ook geen terrorisme uitoefent. Inkrimping van het militaire apparaat en het defensiebudget tot het minimum en jobcreatie voor jonge mensen in plaats van hen voor het leger te recruteren.

Ruim een jaar later evalueerde Zinn het eerste jaar van de regering-Obama: “Ik zie geen enkel hoogtepunt in zijn optreden en beleid. Ik denk dat de mensen verblind zijn door zijn retoriek. Obama wordt een middelmatige president, en in onze tijd betekent dat een gevaarlijke president.” Die evaluatie dateert van een week voor zijn overlijden, zodat Zinn vandaag geen eindoordeel kan geven over het presidentschap van Barack Obama. Dat deed de eveneens Amerikaanse historicus Eric Zuesse recent wel. En diens oordeel is niet mis: Obama is een mislukte president.

Op het vlak van jobcreatie: 94% van alle nieuwe jobs zijn gedwongen parttime. De armoede steeg in 94% van de kiesdistricten. Honderdduizenden doden en miljoenen ontheemden door bombardementen in opdracht van Obama of diens bondgenoten. De verwoesting van Irak en Afghanistan door George W. Bush kreeg een vervolg met de vernietiging van Libië door Obama en Sarkozy, en van Syrië door Obama, Saud, Thani en Erdogan. Tienduizenden jihadisten werden bewapend en naar Syrië gestuurd om de regering-Assad omver te werpen. Volop steun aan de barbaarse junta in Honduras waar het moordcijfer met 50% steeg en daarmee tot het hoogste ter wereld.

Per saldo heeft de regering Obama veel meer ellende aangericht buiten de VS dan in eigen land, aldus Zuesse. Dat heeft Hillary Clinton niet veel stemmen gekost, Amerikaanse kiezers weten weinig over wat er zich in het buitenland afspeelt. Trump legde in zijn campagne wel de nadruk op de ‘illegale immigranten’, maar zweeg over het feit dat die mensen de hel die de VS in hun land had aangericht wel moesten ontvluchten, niet enkel in Honduras, maar ook in Guatemala en El Salvador. Coups en door de VS getrainde doodseskaders, dat was steevast de aanpak. Om maar niet te spreken over de vluchtelingenstroom uit het Midden-Oosten waar Europa mee moet afrekenen.

Obama is niet mislukt omdat hij te weinig conservatief of ‘Christelijk’ was, maar omdat hij te weinig progressief was en in veel opzichten veel conservatiever dan zijn dubbelhartige verkiezingsretoriek beloofde. Een uitzonderlijk getalenteerd leugenaar, die daarmee ook fenomenaal succes had. Obama werd dan gedwarsboomd door het Congres, maar zijn falen komt toch op zijn conto. Kwalijke zaken als de mislukte TTP, TTIP en TISA handelsverdragen, de moord op Gaddafi en de coup in 2014 in Oekraïne stonden prominent op zijn agenda. Een conservatieve, reactionaire agenda, die meer rekening hield met de belangen van de honderden CEO’s van multinationals dan van de Amerikaanse bevolking die de president geacht wordt te dienen.

De regering-Obama scoorde een absoluut dieptepunt op het vlak van vervolging van witte-boorden-criminaliteit. Frauderende bankiers werden niet vervolgd. Landen als Oekraïne en Rusland worden afgeschilderd als corrupt, maar de corruptie in eigen land wordt onder de mat geveegd. De Amerikanen hebben het vandaag dan beter dan aan het eind van de regering-Bush, maar niet dan voor de crisis van 2007/2008. De economische opleving onder Obama was de zwakste sinds de 2^e Wereldoorlog. De schuld van de Amerikaanse federale overheid verdubbelde. Hoewel na een economische crisis de economische ongelijkheid normaal afneemt bleef die onder Obama onveranderd hoog. Tot daar het harde oordeel van Zuesse.

Maar ook anderen zien Obama als de grote verliezer, zeker op het wereldtoneel. De impasse in Oekraïne, de steun aan jihadistisch terrorisme met de afslachting van meer dan een half miljoen mensen in Syrië en Irak tot gevolg, de electorale steun aan Hillary Clinton die mede aan de basis lag van het succes van de als clown afgeschilderde Donald Trump, het verlies aan geloofwaardigheid door de mislukte poging om het hacken van Amerikaanse servers in de schoenen van Rusland te schuiven, de kwaadaardige poging om Iran met blijvende sancties te verzwakken ondanks het bereikte diplomatieke akkoord, de steun aan Saoedi-Arabië in de bloedige oorlog tegen het Jemenitische volk, het gebrek aan ruggengraat in het Israel-Palestina conflict, de infrastructurele, sociale, politieke en rassencrisis in het binnenland.

En nu doet dus Donald Trump zijn intrede in het Witte Huis. Diens overwinning wordt door de Amerikaanse mainstream media toegeschreven aan Russische hackers die zich in opdracht van Poetin zouden hebben gemengd in de Amerikaanse democratie, een beschuldiging die Rusland als “belachelijk” van de hand heeft gewezen, net als Trump. Zo ver is het dus gekomen onder Obama. Men weigert de realiteit van het politieke en sociale binnenlandse verval onder ogen te zien en wijst met het beschuldigende vingertje naar een buitenlandse mogendheid. Maar die boodschap komt niet over. Het sentiment onder de burgers wijst op afkeer van de politieke elite in Washington en de media die worden gezien als onderdeel van een corrupt systeem.

Het is dezelfde afkeer die we ook elders in het Westen tegenkomen. Mensen zijn de elitaire overheden beu die falend soberheidsbeleid voeren, een nieuwe Koude Oorlog tegen Rusland ontketenen, de NAVO op basis van valse Russofobie opblazen tot ongekende proporties en slaafs het Amerikaanse imperialisme volgen.

De wereld die Obama achterlaat kenmerkt zich door Westers beleid, internationale instellingen en klassieke media in verval. Hoe meer de schuld bij “tegenstanders” als Rusland, China, Iran en Noord-Korea wordt gelegd, hoe meer de mensen in opstand komen tegen hun leiders. En dat is geen goed vooruitzicht.