Deel 4: het gestuntel rond Noord-Korea
De komende maanden wordt het alles of niets, zo waarschuwde de
Belgische politicoloog en Chinakenner Jonathan Holslag maart dit
jaar. “Niet alleen zal er worden geëist om af te zien van
langeafstandswapens, Noord-Korea zal zijn kernwapenprogramma ook
moeten ontmantelen. Als deze onderhandelingspoging mislukt, zal het
gezichtsverlies voor Donald Trump zó groot zijn dat hij geen andere
keuze heeft dan eerst de sancties op te drijven en vervolgens aan te
vallen.”
Intussen
zijn de sancties opgedreven, toonde de Noord-Koreaanse leider Kim
Jong-un zich bereid te onderhandelen, legde president Donald Trump
een ontmoeting in Singapore met Kim vast, ging buitenlandminister
Mike Pompeo naar Pyongyang, legde veiligheidsadviseur John Bolton het
Libië-model op tafel en zette vicepresident Mike Pence die boodschap
nog eens extra in de verf. Kim liet zijn onderminister van
buitenlandse zaken een kritische verklaring afgeven en Trump zegde de
top prompt af omwille van “het reusachtige misnoegen en de
openlijke vijandschap die in uw laatste uitspraak naar voren komt”,
om die opzegging binnen een etmaal weer ongedaan te maken.
Krijgt
Trump “koude voeten”? Naar verluidt werd hij steeds beduchter dat
de top een afgang zou worden. Opgewonden over een Noord-Koreaanse
verklaring dat het land nooit zijn kernwapens zou opgeven belde hij
de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in met de vraag waarom die
verklaring verschilde van het verslag van diens ontmoeting met Kim in
april. Blijkbaar kon Trump niet wachten tot zijn ontmoeting met Moon
3 dagen later. Trump's entourage ging zich afvragen of de president,
die openlijk zijn zinnen had gezet op de Nobelprijs voor de Vrede, te
gretig aanstuurde op de ontmoeting met Kim en te weinig dossierkennis
in huis had.
In
contacten met de media legde Trump het Libië-model
van Bolton foutief
uit. Dat model gaat niet over de nucleaire ontwapening van Libië in
2003, maar over de totale vernietiging van het land in 2011. Dat
model halen we van stal als we geen akkoord met Kim kunnen sluiten,
aldus de president. Het
is de Noord-Koreanen niet ontgaan dat van de Libië toegezegde
compensatie weinig in huis is gekomen en Khadaffi in 2011 ten val en
om het leven werd gebracht. Voor Bolton
moet Trump Kim duidelijk maken dat van verlichting van sancties maar
sprake kan zijn na afstand van het volledige kernwapenarsenaal. Trump
had een stappenplan dat de Zuid-Koreanen voorstelden al verworpen
“omdat die bij zijn vier voorgangers niet heeft gewerkt”.
Een
nuchtere analyse leert dat Kim de meeste troeven in handen heeft.
Zijn arsenaal aan kernwapens en raketten staat op punt. Het
officiële Amerikaanse standpunt tot dusverre was dat Kim zich in
Singapore akkoord moet verklaren met denuclearisering,
een eerste overdracht van kernwapens, het sluiten van de
productiefaciliteiten en onbeperkte bewegingsvrijheid voor
inspecteurs. Dat zijn onrealistische eisen. CIA-analisten zeggen dat
Kim zijn kernwapens nooit zal opgeven, wat daar ook tegenover staat.
Kim zal hooguit een deel van zijn kernwapens prijsgeven en eventueel
zijn kernproeven opschorten, in ruil voor het vertrek van de
Amerikaanse troepen uit het schiereiland.
De Noord-Koreanen hebben een olifantengeheugen. Het land onderging in
1952/1953 de intensiefste bombardementen uit de geschiedenis. Toen
geen enkel doelwit nog overeind stond moesten ook de dijken worden
aangevallen. Een pure oorlogsmisdaad. En de Amerikanen waren daar nog
trots op ook: “het water vernietigt de oogst, dat zal ze afmaken.”
Dat hebben de Noord-Koreanen allemaal mogen meemaken. Wie denkt dat
deze Noord-Koreanen hun nucleaire afschrikking zullen opgeven droomt.
Het land hecht na Afghanistan, Irak, Syrië en Libië, en vooral de
eenzijdige Amerikaanse uitstap uit de Iran-deal, geen enkele waarde
aan een deal met de VS.
Om tal van redenen kan het overleg met Noord-Korea mislukken. Het
bestaande arsenaal is een potentieel struikelblok, maar de manier
waarop Trump het probleem benadert is dat evenzeer. Die is niet
gericht op behoedzame diplomatie rond een probleem dat de wereldvrede
in gevaar kan brengen, maar op zijn wereldwijde erkenning als betere
dealmaker dan zijn voorgangers. Dat hij daarmee onrecht doet aan zijn
voorgangers, belangrijke bondgenoten de das om doet en de
geloofwaardigheid van de VS om zeep brengt deert hem blijkbaar niet.
Na zestien maanden presidentschap lijkt Noord-Korea inderdaad Trump's achilleshiel te worden. Voor drie generaties Koreaanse leiders stond
nucleaire afschrikking centraal. Als Trump straks op hangende pootjes
uit Singapore terugkomt is er geen sanctie-alternatief. De
maximale-druk-coalitie is uiteengevallen. De piepjonge Kim komt over
als de meer evenwichtige leider die vertrouwen trachtte op te bouwen
door Amerikaanse gevangenen vrij te laten en een nucleaire testsite
op te blazen, terwijl Trump wordt gepercipieerd als onstuimig en
onbetrouwbaar.
Kim
Jong-un en Moon
Jae-in hadden recent een tweede ontmoeting, een mooi staaltje
alliantie-ontkoppeling. De VS en Zuid-Korea, twee bondgenoten, zouden
de koppen bij elkaar moeten steken over Noord-Korea. Maar in
werkelijkheid zijn het de twee Korea’s die zich beraden over de
onverzoenlijke, onvoorspelbare Amerikanen. Voor de Korea’s is de VS
het probleem geworden. Slim manoeuvreren van de Noord-Koreanen, en
oliedom handelen van incompetente Amerikaanse leiders.
Ongetwijfeld was Kim’s plan van meet af aan om een wig te drijven
tussen tussen de bondgenoten. Door zich volwassen op te stellen en
dankzij zijn publieke ontmoetingen met Moon en de Chinese president
Xi Jinping heeft hij de andere regionale spelers mee in bad
getrokken. Beide hebben nu belang bij een positieve afloop van het
proces, terwijl Trump overkomt als glibberige, compromisloze
extremistische hardliner. Intussen is de Chinese appetijt in sancties
serieus geslonken. Noord-Koreaanse vis is weer volop te vinden langs
de Chinese kant van de grens en Noord-Koreaanse arbeiders gaan weer
terug naar China.
En van een Amerikaanse oorlog tegen Noord-Korea kan na de toenadering
tussen de Korea’s geen sprake meer zijn. Moon Jae-in zal elk
initiatief van de VS in die richting wel in de kiem smoren. Of de
Trump-Kim top in Singapore nu doorgaat of niet, de kou is uit de
lucht op het Koreaans schiereiland. Trump is terug bij af, heeft zijn
geloofwaardigheid op het spel gezet en zijn land verleid tot imperial overstretch, een verschijnsel dat grootmachten ten onder doet gaan.
Posts
