De onthutsende verblindheid van wereldmacht Amerika

President Barack Obama of the United States meets with Russian President Vladmir Putin at the G8 Summit in Lough Erne, Northern Ireland on 17 June 2013.
(photo courtesy White House)

Wie een juist inzicht wilde krijgen in de snelle ontwikkelingen in Oekraïne hoefde 2 maart enkel te zappen tussen de Amerikaanse nieuwszender CNN en het Engelstalige Russische digitale tv-kanaal RT. “De Russische troepen in Oekraïne kunnen een stabiliserende functie vervullen in een land zonder legitieme regering”, zo kan men de boodschap van RT samenvatten. Maar CNN vertolkte een totaal andere zienswijze.

In Fareed Zakaria’s wekelijkse nieuwsshow Global Public Square (GPS) van 2 maart komen twee voormalige bewindslieden van Democratische signatuur aan het woord: Madeleine Albright, minister van buitenlandse zaken onder Bill Clinton, en Zbigniew Brzezinski, veiligheidsadviseur onder Jimmy Carter. In zijn inleiding zegt Zakaria dat hij ook een very prominent expert who says nyet aan het woord zal laten. Dat blijkt Ruslandkenner Stephen Cohen te zijn, professor emeritus aan de New York University en Princeton University. Spijtig genoeg is dat essentiële deel van Zakaria’s show niet in de videoclip opgenomen, maar wel in een transcriptie elders op de CNN website.

In zijn inleiding geeft Zakaria zijn eigen mening. Washington moet een duidelijk en krachtig antwoord geven. Rusland heeft alle wetten en normen overtreden, waaronder nota bene een verdrag dat het met Oekraïne sloot waarin het de grenzen van het land zou waarborgen en Oekraïne zijn kernwapens opgeven. Het zou een afschuwelijk precedent zijn om dit soort kwesties met de wapens te beslechten in plaats van met diplomatie. Als Rusland ongestraft delen van buurlanden kan annexeren, gaan andere grootmachten zoals China dan niet hetzelfde doen?

Zakaria vindt dat Obama moet wegblijven van de G8-top van juni in Sochi en andere leiders aanzetten hetzelfde te doen. Nu het land zich als een schurkenstaat gedraagt moet het Russische lidmaatschap worden opgeschort. De NAVO moet landen als Polen extra garanties geven en het rakettenschild aan de Poolse grens in heroverweging nemen. Er moeten effectieve sancties komen tegen individuen die voor deze agressie op Oekraïne verantwoordelijk zijn. En voor wat de gevolgen betreft meent Zakaria dat Europa zijn betrekkingen met Rusland zal herzien en zelfs [sic] China de brutale schending van de nationale soevereiniteit zal veroordelen. Putin mag dan de Krim in handen krijgen, hij krijgt de Tataren die Moslims zijn tegen zich. Het prijskaartje voor Putin is niet gering, aldus Zakaria.

Brzezinski ziet het Krim-scenario zich herhalen in het oosten van Oekraïne met een overwegend Russisch sprekende bevolking, waar de Russen rellen kunnen uitlokken die Moskou kunnen nopen tot militair ingrijpen. Dat moeten we natuurlijk voorkomen. Aan de ene kant kunnen we Rusland betrekken bij een internationale inspanning om de economie van Oekraïne te stabiliseren. In de coulissen moeten we Rusland wel duidelijk maken dat er serieuze consequenties zijn als het verder militair ingrijpt. Blijven we bij de pakken neerzitten, dan kunnen we dat, net als onze passiviteit na München in 1938/1939 wel eens ernstig betreuren.

Voor Albright is de situatie uiterst gevaarlijk en moet dringend worden gede-escaleerd. Europa en Amerika moeten vooral de bevolking steunen, helpen bij het installeren van een functionerende regering en economische steun verlenen. Het probleem van München was dat de verdragen over de hoofden van de Tsjechoslowaken werden gemaakt. We moeten dus de zienswijze van de Oekraïners respecteren. We moeten de druk op Rusland opvoeren, denk aan de G8, de G20, de NAVO, kortom alles wat we aan instrumentarium beschikbaar hebben.

Brzezinski vult het plaatje in. Net als andere landen moet Washington de nieuwe regering in Oekraïne erkennen. Die wordt gedragen door de bevolking en is dus legitiem. Daarmee wordt Russische inmenging een vijandige daad. Achter de schermen moeten we uitvoering geven aan NAVO plannen om troepen in Centraal Europa te stationeren zodat we kunnen optreden mocht de oorlog zich zou uitbreiden. We moeten de Russen duidelijk maken dat we niet passief blijven, maar de optie openhouden voor een vreedzame oplossing waarin ook Rusland een rol mag spelen. En de NAVO zou ook contact kunnen opnemen met de Russen om de zaak onder controle te houden. Samenvattend: we moeten het de Russen zo moeilijk mogelijk maken, ze wijzen op ernstige consequenties, maar de deur openhouden.

Albright ziet geen parallellen tussen De Krim, waar de bevolking zich met Rusland verwant voelt, en Kosovo dat zich met Amerikaanse militair ingrijpen van Servië kon losscheuren. Dat Kosovo onafhankelijk wilde worden stoelde puur op interne ontwikkelingen. De Russen hebben nooit begrepen wat er in Bosnië speelde en blokkeerden elk onafhankelijkheidsstreven. Wat de Russen nu in Oekraïne bekokstoven kan hen wel eens enorm opbreken. De Krim kent een scala aan etnische groepen, en dat geeft nu juist in Dagestan en elders [in Russische deelrepublieken] grote problemen. Putin kan zich wel eens ernstig hebben misrekend, wij moeten hem dat heel duidelijk maken. We waren nu juist bezig om Rusland een verantwoordelijk lid van de internationale gemeenschap te laten worden. Als dit zo verder gaat moeten we ze isoleren en uitsluiten van elke oplossing.

Op Zakaria’s vraag of de Chinezen het Russische optreden als een schending van de soevereiniteit van Oekraine zullen beschouwen en Rusland zullen steunen of zich onthouden geeft Brzezinski een kort antwoord. China zou Rusland zeker moeten veroordelen. Washington moet de Chinezen voorhouden dat er een legitieme regering in Kiev is en dat elke poging om gewapenderhand delen van het land te laten afscheuren overeenkomt met een aanval op de vrede in een tijd waarin iedereen een verantwoordelijkheid heeft voor veiligheid en vrede.

In de transcriptie treft men de contraire stellingname van professor Stephen Cohen aan. Zakaria zegt in zijn inleiding dat Putin vaak wordt gezien als een ijzeren man die Rusland in haar vroegere keizerlijke glorie wil herstellen, een verdraaid imago volgens een artikel in The Nation, waarvan hij de auteur, Stephen Cohen aan het woord laat.

Voor Cohen is Putin geen Hitler, zoals Albright en Brzezinski met hun verwijzing naar München suggereerden. Hij is geen gangster, geen neo-Sovjet imperialist, en geen Amerika-hater. Putin is wel historisch pro-Russisch. Net als veel andere Russen probeert hij Rusland zich te laten herstellen van de ramp van 1991, de ineenstorting van de Russische staat. Men moet bedenken dat Rusland zo’n ramp na 1917 voor de tweede maal overkwam. Het herstellen van stabiliteit, voorspoed, grandeur en de traditionele grenzen van de Russische invloedssfeer gaat niet zonder Oekraïne. Putin heeft deze Oekraïne-crisis niet veroorzaakt, hij kreeg die opgelegd, in zijn reactie had hij geen keus.

Putin is de minst autoritaire van de Russische leiders van de afgelopen eeuwen. De manier waarop Joden in Rusland worden behandeld is vaak een barometer van de manier waarop de Russische leiders met hun onderdanen omgaan. Putin gedraagt zich in dat opzicht beter dan welke leider in de Russische geschiedenis dan ook. Israel kan dat bevestigen, aldus Cohen.

Men moet Putin’s optreden tegen Georgië in 2008 en nu Oekraïne in zijn juiste context plaatsen. Wat zou er gebeuren als de Russen plotseling in Canada en Mexico verschijnen, en Canadese en Mexicaanse provincies verklaren dat ze lid worden van Putin’s Euraziatische Economische Gemeenschap (EurAsEC), en misschien zelfs van zijn militair blok? De Amerikaanse president zou dan toch minstens even krachtig reageren als Putin? Als zo’n handelsovereenkomst tussen Canada of Mexico en Rusland voorkeursbetrekkingen met de VS zou uitsluiten, dan zou dat zeker tot een crisis leiden.

Brzezinski en Albright mogen dan de huidige regering in Oekraine als legitiem [sic] bestempelen, voor Putin is die niet legitiem. Constitutionele en internationale juristen zouden moeilijk kunnen uitleggen hoe een regering legitiem is als die een week geleden de gehele Oekraïnse grondwettelijke orde omver heeft geworpen, de democratisch verkozen president heeft afgezet, anti-Russische wetten heeft ingevoerd en tenminste voor een deel wordt gecontroleerd door uiterst extremistische krachten in de straat.

Het is de moeite waard om de visie van Cohen eens wat nader te bekijken. Op Democracy Now! is een videoclip en transcriptie beschikbaar van het interview dat Juan Gonzáles en Amy Goodman hadden met de professor.

De misconceptie bij de Amerikaanse leiders over het belang van Rusland in Oekraine is onthutsend. Het staat vast dat Amerika een putsch heeft uitgelokt. De juist aangetreden regering in Kiev is niet legitiem want niet gedragen door de bevolking. Het viseert de Rusland-gezinde bevolking en heeft gouverneurs vervangen door oligarchen die de bevolking – die een breuk met de corruptie vraagt - absoluut niet wil. Rusland doet dus een beroep op het right to protect.

Voor de eerste maal sinds het einde van de Koude Oorlog staat supermogendheid Amerika tegenover een wereldspeler die het niet zijn wil kan opleggen. De geloofwaardigheid van de Amerikaanse president staat op een absoluut dieptepunt, Washington heeft zich in een onmogelijke positie gemanoeuvreerd en toont zich een slecht verliezer. Het roekeloze Amerikaanse optreden zet een domper op het prille herstel van de wereldeconomie. En dat allemaal voor een spelletje geopolitiek waarin het zijn hand heeft overspeeld. God bless America!