“Veel van het geweld wordt door Syriërs toegeschreven aan mysterieuze gewapende bendes die schieten op veiligheidstroepen. Sommigen gooien het op buitenlandse samenzweerders.” Dat meldde een Stratfor-artikel van 25 april, op 1 juni op Geopolitiek in perspectief overgenomen. [1] Aanvankelijk werd weinig geloof gehecht aan dit onderdeel van de berichtgeving. De traditionele Westerse media bleven rapporteren over een vreedzame burgeropstand tegen een dictatoriaal regime, een volstrekt verkeerde voorstelling van zaken die er doelbewust op gericht is om heel andere ambities te dienen. Intussen weten we dat er in Syrië heel wat meer aan de hand is dan een volksrevolutie. Men mag niet langer blind blijven voor de realiteit. Het sektarisch conflict dat in de steigers staat blijft niet tot Syrië beperkt en kan vérstrekkende gevolgen hebben.
Alastair Crooke, stichter van Conflicts Forum en voormalig adviseur van de vroegere EU chef buitenlandse zaken Javier Solana, meent [2] dat de wortel van het Syrische kwaad in Irak ligt. Voor hem spelen twee elementen mee. Enerzijds de terugkeer van geharde Syrische jihadisten die in Irak tegen de Amerikaanse bezetting hadden gevochten. En anderzijds de Soennitische grieven in een aantal Arabische landen tegen het Soennitische verlies aan macht na het aantreden van Nouri al-Malaki in Irak, waarvoor zij Assad verantwoordelijk hielden. De meeste van de teruggekeerde geradicaliseerde Soennieten voelden zich aangetrokken tot groepen die aanleunden bij Abu Musab al-Zarqawi. De betrokkenheid van Zarqawi bij Al Qaeda speelt vandaag geen rol van betekenis in Syrië, maar diens in Irak ontwikkelde doctrine is wel cruciaal. Net als andere Salafisten verwierp Zarqawi de kunstmatige grenzen uit de tijd van het kolonialisme. Voor hem moesten Libanon, Syrië, Palestina, Jordanië en delen van Turkijë als één geheel bij hun oude naam worden genoemd: Bilad a-Sham.
Ziedaar de bron van het gewapend geweld tegen de Syrische veiligheidsdiensten. Anders dan Egypte en Tunesië telt Syrië in de ongeregeldheden honderden dode en vele honderden gewonde leden van de veiligheidstroepen en politie. Volgens Crooke beschikken de teruggekeerde Syrische strijders over een aanzienlijke machtsbasis. Hun doel is in Syrië een jihad van de grond te krijgen door het aanwakkeren van sektarische tegenstellingen, naar het voorbeeld van de aanvallen van Zarqawi in Irak op de Sjiieten en hun heiligdommen. Zij willen in noordoost Syrië de basis leggen voor een autonoom Salafistisch Islamitisch Emiraat. Het zijn mensen die niet geïnteresseerd zijn in hervormingen of democratie, maar ten koste van vele mensenlevens de Sjiietische Alawieten van de macht willen verdrijven.
Gewapend verzet komt ook uit de hoek van royaal door de VS gefinancierde ballingen, en aangewakkerd door Arabische televisiestations als Al Jazeera en Al Arabia, en vooral de in Londen gevestigde en door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken gefinancierde satellietzender Barada TV, die volgens tot dusverre geheime diplomatieke [3] berichten antiregering programma’s richten op het land. De ballingen hopen dat een Salafistische opstand een reactie uitlokt tegen het regime die de massa’s in beweging brengt, met een Westerse interventie Benghazi-stijl als einddoel. Men moet de emotionele aantrekkingskracht van de luid verkondigde Soennitische grieven niet onderschatten. Die wordt gemakkelijk gemobiliseerd, zowel in Syrië als in de wijde regio. Saudi Arabië en de Golfstaten exploiteren ongegeneerd de vrees voor Sjiietisch expansionisme om het repressieve optreden van troepen uit Saudi Arabië en de Golfstaten tegen de volksopstand in Bahrein te rechtvaardigen.
Dat Soennieten in Irak, Syrië en recent ook in Libanon gemarginaliseerd zijn heeft de Saudi’s en sommige Golfstaten evenveel gegriefd als de Salafisten. De - overigens niet op waarheid berustende - perceptie dat Assad de belangen van de Soennieten heeft verraden verklaart mede de harde campagne tegen Assad van de door Qatar gefinancierde satellietzender Al Jazeera. De Arabische gedrukte media meten dan weer breed de eisen aan Assad uit van Golfstaten en Europese diplomaten: ontmanteling van de politieke partij van Assad, nieuwe wetgeving op politieke partijen en pers, ontslag van een aantal functionarissen, terugtrekking van het leger uit de straat, en het begin van rechtstreekse, intensieve onderhandelingen met Israel. Voorts zou Assad zijn banden met Hezbollah en Hamas moeten verbreken, net als de militaire steun van Teheran. Met deze maatregelen verwerft Assad betere betrekkingen met de Arabische landen en het Westen, met het vooruitzicht op $20 miljard steun van de Arabische olielanden om Assad te laten afkicken van zijn afhankelijkheid van economische steun van Iran.
Al deze “goede raad” wijst op de andere dimensie van de gebeurtenissen in Syrië: de strategische ligging van het land als sluitsteen in de boog die Zuid Libanon tot Iran overspant. Krachten in de VS en Europa die zich vooral bekommeren om de veiligheid van Israel willen Syrië die rol afnemen. Of Israel even enthousiast is over een eventuele val van Assad valt nog te bezien. Men weet wat men aan Assad heeft. Wie er na hem komt is een groot vraagteken. Maar op dat vlak is de VS niet aan zijn proefstuk toe. Sinds de Amerikaanse invasie in Irak heeft Washington Syrië met voortdurende ultimatums aangezet om vrede te sluiten met Israel. Assad heeft de Amerikaanse dreigementen altijd naast zich neergelegd, maar heeft daar wel een prijs voor moeten betalen: Amerikaanse initiatieven richting VN Veiligheidsraad en het Libanon Tribunaal, Israëlisch militair optreden tegen Hezbollah, royale Amerikaanse financiële steun aan Syrische oppositiegroepen en training van activisten om arrestatie uit de weg te gaan en op het gebruik van veilige communicatietechnieken, waar ook de gewapende opstandelingen van konden profiteren.
Recent riep VS buitenlandminister Hillary Clinton op om de internationale sancties op Syrië nog te verzwaren. [4] Tevoren had de VS de belangrijke Commercial Bank of Syria en de mobiele telecomoperator Syriatel aan de sanctielijst toegevoegd. Maar Clinton liet ook in haar kaarten kijken. Zij vroeg specifiek China en India, die energiebelangen hebben in Syrië, de druk op Assad op te voeren. En Rusland moest zijn wapenleveranties aan het Assad-regime stopzetten. Dit alles duidt erop dat de VS omvangrijke geopolitieke verschuivingen beoogt. [5] Een regimewissel in Syrië is essentieel om bondgenoot Israel uit zijn isolement te halen. Hezbollah kan enkel onschadelijk worden gemaakt als het Assad-regime omver wordt geworpen en er een einde komt aan de Syrisch-Iraanse alliantie. Tegelijkertijd wordt de Hamas-leiding dan gedwongen om uit Damascus te vertrekken. Er is rond Syrië veel meer aan de hand dan wij te zien krijgen. De gebeurtenissen zijn onderdeel van een harde machtsstrijd tussen de grote mogendheden, en de inzet is immens.
[1] Geopolitiek in perspectief: “Raw Intelligence Report : “A View from Syria”
[2] Alastair Crooke: “Unfolding the Syrian Paradox”
[3] Craig Whitlock: “U.S. secretly backed Syrian opposition groups, cables released by WikiLeaks show”
[4] Jim Muir: “Syria unrest: US calls for wider sanctions”
[5] M.K. Bhadrakumar: “More to Syria Than Meets the Eye. Major Power Battle Between Kremlin and US Underway, And the Stakes Are High”
Posts
