Van 2018 naar 2019: de belangrijkste geopolitieke trends (5)

Bij de overgang van 2018 naar 2019 past een overzicht van de belangrijkste geopolitieke trends in de wereld. In een reeks van vijf artikelen die we in kort tijdsbestek onder deze headline publiceren geven we per issue een beknopt overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen, inclusief hoe we die dit jaar zien ontwikkelen. Vandaag het vijfde en laatste deel:

Deel 5: de ontoelaatbare situatie van de Palestijnen en van Julian Assange, en andere nieuwsfeiten

Pro-Palestine activists at a 69 years Al Nakbah demonstration in Portugal

Photo: Romerito Pontes (Wikimedia Commons)

Het Israel-Palestina conflict: blinde vlek in de media

De slachting onder de Palestijnse bevolking door Israel wordt systematisch door de Westerse media verzwegen. Voor mensenrechtenorganisaties en media die Israel op de korrel durven nemen is hier weinig politiek kapitaal te verdienen en veel te verliezen. De minste kritiek op Israel stuit op agressie en de versleten beschuldiging van antisemitisme. Zelfs Joodse activisten ondergaan dit lot. Deze reactie is vanzelfsprekend verwerpelijk, maar dient om de betrokkene te demoniseren en een signaal af te geven die anderen moeten weerhouden van kritiek.

Het gevolg van het te pas en onpas schermen met antisemitisme is dat authentieke beschuldigingen niet meer worden geloofd en het kwalijke verschijnsel weer zijn kop opsteekt. Het bij herhaling beschimpen van critici van de Israelische bezetting van Palestina holt de kwaadaardigheid van een onverdedigbare ideologie uit, een ideologie die in de dertiger en veertiger jaren van de vorige eeuw heeft geleid tot miljoenen doden.

Het laatste nieuws is dat de Palestijnse Autoriteit van Mahmoud Abbas maatregelen plant tegen Hamas. Het gevolg is nog meer ellende voor de 2 miljoen Palestijnen in Gaza die moeten leven in wat men enkel kan aanduiden als de grootste openluchtgevangenis ter wereld. En recent liet Channel 13 weten dat de lang verwachte deal of the century van president Trump na de verkiezingen van 9 april wordt bekendgemaakt. De essentie is: een Palestijnse staat op 85-90% van de Westelijke Jordaanoever, met annexatie van de grote nederzettingen en evacuatie van geïsoleerde illegale nederzettingen. Intussen heeft Abbas dat plan al verworpen.

Intussen worden in België de dossiers van Gazaanse asielzoekers extra grondig behandeld. Voor de autoriteiten rechtvaardigt de evolutie van de situatie in de Gazastrook een herziening van het beleid. Wat die evolutie dan concreet betekent en hoe men de individuele situatie van betrokkene kan beoordelen zegt men er niet bij, wel dat men de perceptie heeft “dat [voor de asielzoekers uit Gaza] ons land "the place to be" is, gevoed door smokkelaars”. De bevoegde minister zou zelfs overwegen de dossiers van reeds erkende vluchtelingen uit Gaza te herbekijken en hen mogelijk terug te sturen. Voor Vrede.be loopt het rechtse opbod rond migratie steeds verder uit de hand.

Saoedi-Arabië

De meeste Westerse mensenrechtenorganisaties en media blijven blind voor de slachting van de bevolking in Jemen door Saoedi-Arabië met steun van het Westen. Op de ranglijst van de mate waarin landen de mensenrechten respecteren komt Saoedi-Arabië absoluut op de laatste plaats. De Amerikanen en Britten verkopen het land voor miljarden wapens in ruil voor aardolie. Het waren Britse bommen die talloze slachtoffers maakten in Jemen. Toch blijft Saoedi-Arabië een bondgenoot die alles wordt vergeven.

De Westerse liefde voor Saoedi-Arabië gaat wel heel ver. Een paar jaar geleden werd een Saoedische diplomaat als expert benoemd in de mensenrechtenraad van de VN. Nadat in 2016 het land werd herkozen in de VN-mensenrechtenraad kreeg het in 2017 een zetel in VN-commissie voor vrouwenrechten.

Wie denkt dat er stemmen opgaan voor sancties tegen Saoedi-Arabië, een regeringswissel of een no-fly zone, komt bedrogen uit. Daarvoor is de macht van Westerse en Saoedische zakenbelangen te groot.

Algerije

De Arabische Lente lijkt aan olierijk Algerije voorbij te zijn gegaan. De Algerijnen hadden juist de bloedige jaren negentig achter zich gelaten en de regering had voldoende middelen om de sociale vrede af te kopen. Maar na de sterke daling van de olieprijs leek het land in 2018 op een keerpunt te staan. De International Crisis Group waarschuwt in een rapport, dat aan de orde kwam in de Financial Times en Le Monde, voor een catastrofale toestand in Algerije in 2019.

Dat deze bronnen een land op de korrel nemen gebeurt niet uit bezorgdheid voor de bevolking. Het is een schot voor de boeg voor wat er staat te gebeuren: buitenlandse inmenging, kleurenrevoluties zoals we elders hebben gezien. Het begint met het financieren van de oppositie, trainen van activisten om protestacties en confrontaties met de ordetroepen te organiseren, het vormen van een vijfde kolonne van door het Westen gesteunde Ngo's, zelfs het aanzetten tot geweld en burgeroorlog. Moet een overheid afrekenen met dit soort aangestookte onrust en een oppositie die zijn orders krijgt van de VS of één van zijn bondgenoten, dan is het heel moeilijk om de geest weer in de fles te krijgen.

Julian Assange

Via WikiLeaks heeft Julian Assange heel wat duistere geheimen die oorlogsstokers en financiële elites liever bedekt houden aan de kaak gesteld. Denk aan het neermaaien vanuit een Amerikaanse Apache helikopter van tientallen burgers waaronder twee Irakese medewerkers van Reuters, en het plezier dat de bemanning had over de meervoudige moorden die ze juist gepleegd hadden. En aan de ‘Afghan War Logs’, de ‘Iraq War Logs’, de ‘Guantanamo files’, de ‘State Department Cables’ en heel wat andere diplomatieke berichten die de zwarte kant van het land van vrijheid en gelijkheid.

Voor Washington is WikiLeaks een bedreiging van de nationale veiligheid. Assange moet dus worden opgepakt. Die zit nu al meer dan zes jaar vast in de Ecuadoraanse ambassade in Londen, maar zijn dagen daar lijken geteld. De nieuwe Ecuadoraanse president Lenin Moreno dreigt hem de ambassade uit te zetten. Intussen maken Australische actiegroepen zich bij hun regering sterk om hun landgenoot bijstand te verlenen, maar ook Australië staat onder Amerikaanse druk. Datzelfde geldt voor de Britse regering. VN-mensenrechtenexperts hebben opnieuw geëist dat het VK Assange toelaat de Ecuadoraanse ambassade in Londen als vrij man te verlaten.

Tenzij een nieuwe Britse regering Assange laat gaan zal hij wel zwichten, zelf de ambassade uitstappen en in Amerika zijn verdediging ter hand nemen. De VS heeft een verzegelde aanklacht tegen hem klaarliggen. Maar tot op heden is Assange nog nergens van beschuldigd. Het staat wel vast dat hij daar geen eerlijk proces krijgt.

Tal van andere nieuwsfeiten, klein en groot

Bij veel incidenten leed de VS gezichtsverlies, denk aan de Khashoggi-crisis, de betrokkenheid bij de oorlog in Jemen, de afgang in Afghanistan en Irak, de mislukking om Maduro in Venezuela ten val te brengen, de handelsoorlog met Europa en het rampzalige economisch conflict met China, het groteske optreden van de Amerikaanse ambassadeur Nikki Haley in de VN-Veiligheidsraad, het intellectuele deficit om een productieve ontmoeting met de Russische president Poetin te hebben, …

Wat al deze pijnlijke zaken gemeen hebben is het feit de VS er maar niet in slaagt zaken gedaan te krijgen.

Van 2018 naar 2019: de belangrijkste geopolitieke trends (4)

Bij de overgang van 2018 naar 2019 past een overzicht van de belangrijkste geopolitieke trends in de wereld. In een reeks van vijf artikelen die we in kort tijdsbestek onder deze headline publiceren geven we per issue een beknopt overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen, inclusief hoe we die dit jaar zien ontwikkelen. Vandaag het vierde deel:

Deel 4: Europa, migratie, en het Verdeelde Koninkrijk

May Has to Go party and demonstration at London's Parliament Square, 10 June 2017

Photo: Garry Knight from London, England (Wikimedia Commons)

Europese Unie

Sinds de financiële crisis van 2008 kruipt de Europese Unie uit de recessie. De aanpak waarmee elk land probeert de recessie te bestrijden is griezelig uniform: falende banken worden gered met publieke middelen, op openbare diensten bezuinigd, in gezondheidszorg, huisvesting, uitkeringen en pensioenen gesneden, de overheidsschuld mag oplopen door het injecteren van geleend geld in het stervende kapitalistische systeem. Met concepten als 'de actieve welvaartsstaat' werden werklozen desnoods met harde hand richting een baan geduwd.

Een analyse van de Duitse samenleving toont wat er mis is met Europa. De flexibilisering van de arbeidsmarkt en aanslag op de sociale verworvenheden hebben een kaalslag teweeggebracht. Nieuwkomers (migranten, vrouwen, jongeren) verdienen veel minder en dat tegen slechtere voorwaarden. De sociale mobiliteit is volledig tot stilstand gekomen. De economische groei komt ten goede van een steeds kleinere groep. De politieke elite heeft de bestrijding van werkloosheid (‘werk, werk, werk’) misbruikt en stuurt aan op een neoliberaal Europa.

De toename van onzeker, tijdelijk en slechtbetaald flexwerk zorgde er ook in andere Europese landen voor dat steeds meer werkende mensen geen bestaanszekerheid meer hebben. Zelfs mensen die goed hun brood verdienen zijn bang. De gele hesjes zijn veelal mensen uit de middenklasse die bang zijn voor de toekomst. Dat is kenmerkend voor een samenleving waarin de levenskansen van mensen afhankelijk zijn van de volatiliteit van financiële markten en regeringen niet langer functioneren als instellingen die mensen daadwerkelijk tegen die volatiliteit beschermen.

Landen als Italië, Hongarije en Polen kennen sterke anti-EU gevoelens. De instabiliteit in Frankrijk neemt toe. Of aan de onderliggende bekommernissen van de gele hesjes zal worden tegemoetgekomen is de vraag. De onrust kan leiden tot de val van de regering-Macron. Tezamen met het nakende aftreden van Merkel in Duitsland dreigt de motor van de EU serieus te gaan sputteren en de EU te verbrokkelen op het moment dat ze het meest nodig is.

In Griekenland is een op de vijf mensen werkloos. De Griekse economie staat in essentie onder Duitse controle. Het land is totaal afhankelijk geworden van grievende noodleningen van de rest van de wereld. Spanje worstelt met de ergste crisis sinds het in 1978 een 'democratie' is geworden. De Catalaanse bourgeoisie, die aanvankelijk de door de regering in Madrid opgelegde bezuinigingen afwentelde op de “gewone” Catalanen, verschuilt zich nu achter Catalaans nationalisme en speelt slachtoffer na de weigering van de Spaanse machthebbers om de uitkomst van het onafhankelijkheidsreferendum te aanvaarden.

Besluit de Nazi-junta in Kiev dit jaar tot een aanval op de Donbass of Rusland, dan leidt de daarmee gepaard gaande chaos tot een omvangrijke nieuwe vluchtelingenstroom richting Europa. Onder de vluchtelingen treft men dan zonder twijfel ook heel wat ongure en gevaarlijke types aan, lieden waarvan we er in de Tweede Wereldoorlog teveel gezien hebben.

Een Europees leger?

In een dubbelinterview tussen Europees parlementslid Guy Verhofstadt en journalist Joris Luyendijk stond ook het idee van een Europees leger op de agenda. Verhofstadt bagatelliseerde het vraagstuk op ergerlijke wijze. Aan een Europees leger kleven grote dilemma’s, dat vergt een breed maatschappelijk debat, aldus Luyendijk. 70-80% van de Europeanen mag dan voorstander zijn, maar vraag eens door bij “de Europeanen”. Moeten de Franse kernwapens in Europees beheer komen met Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker aan de knoppen? Moeten we onze zonen en dochters opofferen om Estland te bevrijden als Rusland daar binnenvalt?

Professor internationale politiek David Criekemans ziet in de verwatering van de alliantie met de VS een keerpunt. Als men Criekemans goed leest vindt hij het NAVO-lidmaatschap van de EU-lidstaten eigenlijk overbodig. De veiligheidsgarantie van art. 42 in de “Europese grondwet” is veel sterker dan die van de NAVO, want voorziet in automatische bijstand, aldus Criekemans. Tegelijk wijst hij op de noodzaak van een ééngemaakt buitenlands beleid. Dat dit in essentie de overdracht van de nationale soevereiniteit aan de EU met zich meebrengt zegt de professor niet expliciet, wel dat de uitbouw van een Europese “strategische cultuur” wellicht een generatie in beslag zal nemen.

Navraag bij professor Criekemans over zijn visie op een Europees leger levert op dat hij een uitstap niet voor morgen ziet. De EU-veiligheidsgarantie is daar niet klaar voor, kan b.v. niet zonder logistieke zaken als air-to-air refueling, aldus Criekemans. En het is de vraag of landen als Nederland of Denemarken meewillen, nog afgezien van het manco aan een Europese strategische cultuur.

Migratie

Volgens een brochure van 11.11.11 zijn wereldwijd 65 miljoen mensen op de vlucht. In het debat komt de vraag waarom die mensen vluchten nauwelijks aan bod. De politiek heeft niet de moed om de vinger op de wonde te leggen. Vrijwel alle volksvertegenwoordigers waren akkoord met militair ingrijpen zoals dat in Afghanistan, Irak, Syrië en Libië. Het mede in onze naam gepleegde oorlogsgeweld, dát is de reden waarom mensen huis en haard verlaten. En dus moeten wij onze verantwoordelijkheid nemen, vluchtelingen opvangen en voortaan drie maal nadenken voor we steun verlenen aan miltair ingrijpen.

In Europa was er veel te doen over het VN global compact on migration. In België viel zelfs de regering over dit issue. De N-VA kwam met valse of weinig ter zake doende argumenten. Zo zou het VN-pact meer migranten richting Europa lokken. Landen zouden arbeidsmigratie moeten faciliteren en migranten begeleiden. Er zou onvoldoende onderscheid zijn tussen legale en illegale migranten.

In de communicatie is het vaak om “eigen volk” te doen. Diezelfde N-VA heeft wel gestemd voor het pensioen op 67 jaar, de indexsprong en de verhoging van btw en accijnzen. Het echte motief om de regering te laten vallen lijkt dus om de afbouw van de sociale zekerheid te verdoezelen en de gele-vestjes-woede af te wentelen op de migranten.

Maar verzet tegen migratie is contraproductief. Europa heeft migranten hard nodig. De vergrijzing bedreigt onze welvaartsstaat. Hongarije voert ijskoud de “slavenwet” in, Oostenrijk doet iets dergelijks (12 uur/dag of 6 uur/week zonder loontoeslag), en Italië schuift een pakket sociale maatregelen op de lange baan.

Uit onderzoek blijkt dat migratie niet de oorzaak, maar wel katalysator is van het populisme in Europa. Migratie heeft wel sluimerende conflicten in Europa naar boven laten komen. Zie het hoofdstuk Europese Unie.

Brexit

Dinsdag leed de Britse premier Theresa May in het Brexit-debat een verpletterende nederlaag. De grote boosdoener was de backstop die moet garanderen dat de Noord-Ierse grens met Ierland open blijft. De Brexitdeal voorziet in een overgangsperiode tot 31 december 2020. Tot dan blijft er vrij verkeer van personen en goederen, en kunnen de EU en Londen een handelsakkoord uitwerken. Lukt dat in die periode niet, dan treedt de backstop in werking en blijft het VK in een douane-unie met de EU zodat de grens Noord-Ierland/Ierland open kan blijven. Noord-Ierland zou dan de EU-regels blijven volgen, de rest van het VK niet.

Normaal betekent zo’n nederlaag het aftreden van de regeringsleider. Maar gisteren overleefde May de vertrouwensstemming die Labourleider Jeremy Corbin had ingediend met 325 tegen 306 stemmen. Een meerderheid had dan wel genoeg van May, maar vond het scenario van een Labour-regering onder Jeremy Corbin blijkbaar een nog grotere ramp. In alle nuchterheid, een Labour-regering was geen avance. Labour weet immers ook niet hoe het moet. Bij het referendum in 2016 kreeg de bevolking een eenvoudige vraag voorgelegd: blijven of vertrekken. Blijkbaar is het niet zo simpel.

De grote vraag is natuurlijk: wat nu? May blijft stug doorgaan. Het voor maandag aangekondigde nieuwe voorstel lijkt een mission impossible. Een nieuwe Conservatieve premier is al evenmin het antwoord. Niemand weet hoe het dan wél moet. Intussen zou een Conservatief parlementslid een voorstel voor een tweede referendum hebben ingediend. Zo’n initiatief lijkt gerechtvaardigd. De kiezer is in de aanloop naar het referendum in 2016 een pak leugens verkocht. En als de politiek er zelf niet uitkomt moet de kiezer de knoop maar doorhakken. Nu de nadelen en risico’s bekend zijn lijkt de stemming richting Remain te gaan.

De oplossing die May voor ogen staat zal wel een verlenging van de overgangsperiode met één jaar zijn. Het VK blijft dan tot eind 2021 in de interne markt, blijft de EU-regels volgen, en blijft betalen voor zijn toegang tot de Europese markt. Raakt de in die zin aangepaste deal niet door het parlement, dan blijft de optie no-Brexit over, al of niet op grond van een tweede referendum. Een no-deal, een harde Brexit op 29 maart zonder akkoord, is geen optie: slecht voor de EU, maar rampzalig voor het VK. Voor Iain Blackford, de leider van de Scottish National Party, zei daarvan: “Het VK is op weg naar zelfvernietiging”. En in een no-deal scenario zou de grens met Ierland dicht moeten, met alle risico’s van een hervatting van The Troubles van dien.

Theoretisch is er een eenvoudige oplossing: Ierse hereniging. De grens met de EU ligt dan in de Ierse Zee en Noordzee. Maar het “verlies” van Noord-Ierland betekent niet enkel het einde van het Verenigd Koninkrijk. De Schotten, die zich van meet af aan tegen Brexit hebben verzet, zullen zich dan eveneens willen afscheiden, en ook een meerderheid in Wales ziet niets in Brexit. In zo’n scenario ligt het einde van Great Britain in het verschiet, het land dat maar niet over zijn glorieus verleden als Empire heenkomt.

Van 2018 naar 2019: de belangrijkste geopolitieke trends (3)

Bij de overgang van 2018 naar 2019 past een overzicht van de belangrijkste geopolitieke trends in de wereld. In een reeks van vijf artikelen die we in kort tijdsbestek onder deze headline publiceren geven we per issue een beknopt overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen, inclusief hoe we die dit jaar zien ontwikkelen. Vandaag het derde deel:

Deel 3 – Rusland laat zich niet intimideren

President Putin with world leaders at the Victory Day Commemoration in Moscow, May 9, 2015.

Photo: President's Secretariat

Hoe Rusland internationale problemen aanpakt

Men kan de betrokkenheid van Rusland in Syrië niet duiden als een militaire interventie Amerikaanse stijl. Rusland is in Syrië op uitdrukkelijke uitnodiging van de legitieme regering van soeverein Syrië. In een interview op 31 oktober 2016 op de Russische televisie maakte president Poetin het doel van de tussenkomst duidelijk: “stabiliseren van de legitieme Syrische overheid en de voorwaarden scheppen voor een politiek compromis”. Geen inval dus met overdadig geweld, maar de inzet van een bescheiden troepenmacht waarmee de Russen de druk op het Noordelijk front wisten te verlichten zodat de Syrische troepen een tegenoffensief konden inzetten. De Syrische bevolking bepaalt hoe hun overheid er uit ziet, niet het buitenland.

Vergelijk dat met de Amerikaanse Global War on Terror sinds 2001. Het “geallieerde” geweld van “vreemdelingen in de regio” lokte enkel meer gewapend verzet uit. De machthebbers in Washington kunnen dat maar niet inzien. Blijven de resultaten uit, dan voeren ze hun gewelddadig optreden op, laten conflicten escaleren of “bevriezen”. In een land als Afghanistan is de VS al langer bezig dan destijds de Sovjets. Moet men daaruit niet concluderen dat de Amerikaanse leiders nog incompetenter zijn dan de gerontocraten destijds in de stagnerende Sovjet-Unie?

Maar ook onze dappere Lage Landen zetten stug door. Zo werkt een Belgisch multisensordetachement van het Bataljon Jagers te Paard rond de internationale luchthaven van Mazar-e-Sharif (Noord-Afghanistan). Andere Belgen zitten in Kaboel. En als we VRT-nieuws mogen geloven wil Defensie de Belgische aanwezigheid nog opvoeren. En Nederland verstevigt met 145 militairen de Afghaanse politie en het leger. Allemaal ter ondersteuning van een corrupt en verdeeld regime dat het land maar niet op orde krijgt.

Het Nederlandse weekblad Elsevier wijst op de noodzaak van een politieke oplossing, maar begrijpt niet dat de “twintig- tot veertigduizend” man sterke Taliban weigert te praten terwijl ze onder vuur liggen van 150.000 Amerikaanse en tienduizenden “geallieerde” militairen. Het blad ziet in een achterhaalde uitspraak van Zbigniew Brzezinski het beste pleidooi voor aanwezigheid van “de internationale gemeenschap” in Afghanistan. Meer van hetzelfde dus, terwijl NRC meent dat missies naar welk buitenland dan ook niet meer verantwoord zijn.

Fake News

Grote spelers in de massamedia, maar ook Ngo's en mensenrechtenorganisaties, worden door menig lezer/kijker gezien als instrument van de elite. Kritische geesten halen hun informatie bij alternatieve nieuwswebsites en YouTube. Vandaag kost het niet veel om een blog of YouTubekanaal op te zetten. Zo’n alternatief medium dat open staat voor miljoenen kijkers kan heel effectief zijn om de boodschap van de massamedia door te prikken. Vandaar dat steeds meer van die alternatieve media worden afgeschilderd als fake news of Russische propaganda. De Westerse elite verliest zijn greep op wat het publiek wordt voorgeschoteld. Wat zij niet onder controle kunnen krijgen wordt dus gedemoniseerd.

De “dreiging” van Rusland

In zijn state of the union verklaarde president Poetin dat de militaire afschrikking van de VS voorbijgestreefd is. Die is gebaseerd op een overwicht in luchtstrijdkrachten, langeafstandsraketten, vliegdekschepen, antiraketsystemen en meer dan 800 militaire basissen over de hele wereld. Syrië is de Russische 'ultieme proeftuin' geworden voor hypermoderne luchtafweerinstallaties en systemen voor elektronische oorlogsvoering.

Russische gevechtsvliegtuigen zijn sterke rivalen. Amerikaanse piloten boven Syrië kiezen blijkbaar het hazenpas als ze Russische Su-35S gevechtsvliegtuigen in het vizier krijgen. Met het hypersonische Kinzhal raketsysteem dat immuun is voor afweer kan de hele Amerikaanse vloot uit het water worden geschoten. De nieuwe Russische wapensystemen kunnen geen Amerikaanse aanval voorkomen, maar vertegenwoordigen wel geduchte vergeldingsmogelijkheden. Vandaag kan Rusland elk Amerikaans doelwit waar ook ter wereld uitschakelen.

De Amerikaanse planners zitten met de handen in het haar. De supermogendheid heeft een achterstand van tenminste tien jaar op de bewapening van een land met een tien maal kleiner defensiebudget. De rampzalige torpedobootjager Zumwalt, het peperdure F-35 stealth gevechtsvliegtuig waar ook België voor heeft gekozen, de USS Gerald Ford, het grootste en meest geavanceerde Amerikaanse vliegdekschip ooit, met een prijskaartje van €11 miljard, het zijn allemaal stuitende voorbeelden van de verspilling van belastinggeld in achterhaalde wapensystemen.
...