US
President Barack Obama and Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu deliver
statements to the media at the White House in Washington, September 1, 2010.
Photo: Jason Reed/Reuters
Er zijn aanwijzingen
dat er een nieuwe realiteit in de relatie tussen de VS en Israel op komst is. De
Israëlische premier Netanyahu lijkt het te moeten afleggen tegen de Amerikaanse
president Obama. Onder een herkozen Obama lijken de kansen voor de Palestijnen
te keren.
“Na veertig jaar studie van het Arabisch-Israëlisch
conflict beschouw ik [het project] Israel als een morele ramp. Het [project]
verloochent dat wat wij [Joden] lang hebben beschouwd als Joods rationalisme,
verlichting en verbondenheid aan de hoogste waarden van beschaving. Israel is
een infame staat. Het is een in toenemende mate onontwikkelende en in tal van
opzichten onfatsoenlijke samenleving, een pariastaat die zijn pariastatus ten
volle verdient. Nog afgezien van het moreel kwaadaardige karakter van [het
project] Israel, is het ook op krankzinnige wijze bezig zichzelf te
vernietigen. Het mag een wonder heten als het al overleeft. Met deze
overtuiging behoor ik niet langer tot een kleine minderheid. Steeds meer
Joods-Amerikaanse intellectuelen, en zelfs de beste Israëli’s, denken er zo
over.”
Dat zegt Jerome Slater in correspondentie met Jodi Rudoren,
Israel-correspondente van de New York Times. Als emeritus hoogleraar politieke
wetenschappen is Slater niet aan zijn proefstuk toe. Hij heeft bijna 50 jaar
over de Amerikaanse buitenlandse politiek en het Israel-Palestina conflict
gedoceerd. Hij verwijt Rudoren eenzijdige en veel te rooskleurige berichtgeving
over Israel. Het feit dat Israel zich zo ver heeft afgekeerd van de visie van
Herzl is voor hem een nachtmerrie. Men kan zijn stellingname niet afdoen als
ideologie, de feiten over het Israëlisch optreden tegen de Palestijnen zijn
overstelpend. Zonder ernstige druk van Amerika komt daar geen verandering in. Behoudens
een kentering in de opvattingen van de Joodse gemeenschap in de VS komt die
druk er niet. Israel stevent af op een catastrofe. Zo’n ramp kan ook het gevolg
zijn van de ineenstorting van de democratie, aldus Slater. Zijn boodschap aan
Rudoren is: schudt uw lezers wakker.
Ook Haaretz redacteur Tal Niv is overtuigd van het failliet van het Zionistische project. Zij ziet het bankroet
van een land waar kinderen haat tegen de autochtone bevolking wordt
bijgebracht, haat die de vorm van dodelijk geweld aanneemt. Voor haar is er iets
fundamenteel mis met een land waar het geweld tussen prille burgers
ongebreideld toeneemt, dat probeert iedere niet-Jood te elimineren, dat
kinderen leert zich superieur te voelen vanwege hun nationaliteit in plaats van
hen pluralistische idealen bij te brengen, dat in het kader van het
Zionistische project mensenrechten de rug toekeert. Als Israel het al
overleeft, dan is dat “als een gewapende staat onder de Joodse wet, waarin
Joden en de kinderen van Joden op basis van goddelijk recht Arabieren naar
willekeur van alles kunnen aandoen, maar niet langer de Zionistische staat is
die Herzl voor ogen had, een staat waar fatsoenlijke mensen kunnen leven.”
Als het Zionistisch project failliet is, hoe moet
het dan verder met Israel en de Palestijnse bevolking in Israel, de Westelijke
Jordaanoever, Gaza, Jeruzalem en de diaspora? Dat is de grote
vraag voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Tientallen jaren heeft Israel
geijverd voor erkenning in de Arabische wereld. Maar toen begin 2002 de
Arabische Liga het Saudische initiatief overnam dat voorzag in erkenning van
Israel binnen de grenzen van 1967 leek vrede ineens niet meer zo aantrekkelijk.
De premier zou moeten kiezen tussen een unitaire staat met gelijke rechten voor
kolonisten en Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever, of een binationale
staat voor Joden en Palestijnen, maar met verschillende politieke instellingen.
De eerste optie zou het Joodse karakter van Israel bedreigen, de tweede de
democratische rechtsstaat. Met de verrechtsing van het Israëlische politieke
landschap en de anno 2012 ruim 600.000 uiterst assertieve kolonisten op
de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem lijkt een tweestatenoplossing uitgesloten.
Jerome Slater gelooft dat berichtgeving die beide
kanten van het conflict belicht de publieke opinie in de VS kan mobiliseren en een
wijziging van het Amerikaanse beleid bewerkstelligen. Ook veteraan
Midden-Oostenkenner Alan Hart ziet kansen voor Palestina: ontbinding van
de machteloze Palestijnse Autoriteit van Mahmoud Abbas - wiens mandaat eindigde op 9 januari 2009 - en
de heroprichting van een Palestijnse Nationale Raad in ballingschap. Daarmee wordt
Israel verantwoordelijk voor het bestuur en kan de bezetter op internationale
podia aansprakelijk worden gesteld. Voorts voorziet Hart de mobilisatie van
alle Palestijnen waar ook ter wereld. Naast de 1,5 miljoen in Israel, 2,4 op de
Westelijke Jordaanoever en 1,6 in Gaza zijn er 7,5 miljoen Palestijnen
in de diaspora. Getalsmatig hebben de totaal 12,8 miljoen Palestijnen een case waar de wereldgemeenschap niet
omheen kan, aldus Hart. Maar op korte termijn kan enkel de houding van supermogendheid
Amerika, dat Israel omvangrijke militaire, financiële en diplomatieke steun
verleent, de doorslag geven.
Er
zijn indicaties dat de door Slater beoogde Amerikaanse beleidswijzing van de
grond komt. De Israëlische krant Yedioth
Ahronoth meldde een nieuwe realiteit
in de relatie tussen de VS en Israel. Nadat gezamenlijke militaire oefeningen dit
voorjaar al waren uitgesteld wordt de deelname van Amerikaanse troepen dit
najaar tot een minimum teruggeschroefd. En
stafchef Martin Dempsey liet weten dat de VS niet “medeplichtig” willen zijn
aan een Israëlische aanval op Iran. De boodschap is: u staat er alleen voor. Israel Hayom, de krant die nauw aanleunt bij de premier, heeft de oorlogsretoriek
tegen Iran al laten varen. In het spelletje blufpoker rond Iran hebben premier
Netanyahu en defensieminister Barak hun hand overspeeld, aldus de krant. Andere waarnemers wijzen op de pogingen
van Netanyahu om de Amerikaanse president in de luren te leggen en op de kans
dat de Amerikaanse beleidsombuiging leidt tot de val van diens regering.
Een echte
ommekeer kan er komen als de VS het Midden-Oosten niet meer nodig hebben. Volgens de Amerikaanse historicus Victor Davis Hanson staat Amerika aan de vooravond
van de grootste gas- en olierevolutie sinds begin 20e eeuw. Zelfs voorzichtige schattingen
zouden duiden op reserves die het hele continent energieonafhankelijk kunnen
maken, aldus Hanson. “Bereidt
Amerika zich voor op een Midden-Oosten na Israel?”, zo vraagt rechtenprofessor
Franklin Lamb zich af
met verwijzing naar een recente analyse in opdracht van de Amerikaanse
regering. Het 82 pagina’s tellende document getiteld Preparing For A Post Israel
Middle East zou aandringen op een herziening van de betrekkingen met
Israel. Volgens de analyse vormt het optreden van Israel vandaag de grootste
bedreiging voor de belangen van VS omdat het de VS belemmert normale
betrekkingen met Arabische, moslimlanden en summa
summarum de internationale gemeenschap te ontwikkelen.
De
aanwijzingen dat de relatie tussen de VS en Israel aan het kantelen is zijn
sterk. Zo’n ontwikkeling kan zich versterkt doorzetten onder een herverkozen president
Obama. Daar kan het lot van de Palestijnen alleen maar wel bij varen.
Dit artikel verscheen eerder op de blog van Paul
Lookman op De Wereld Morgen
Posts
