Enkele denkpistes van de Israëlische politieke elite

      

De Israëlische minister van defensie Ehud Barak, de Amerikaanse stafchef, admiraal Mike Mullen en luitenant-generaal Gabi Ashkenazi, stafchef van het Israëlische leger (vlnr)

Het veranderende geopolitieke landschap in het Midden-Oosten laat Israel niet onberoerd. Waar de democratiseringsgolf toe zal leiden blijft onduidelijk, maar het staat vast dat het gedaan is met de “stabiliteit” in de regio. De Israëli’s hebben zich altijd superieur gevoeld ten opzichte van de Arabieren, maar de recente ontwikkelingen geven hen te denken. Plotseling beseft men dat dit geen achterlijke mensen zijn, dat de Arabische wereld ook democratisch denkt, misschien wel democratischer dan Israel, dat altijd uitbazuinde dat het de enige democratie in het Midden-Oosten was. [1] Israel moet dus afrekenen met “democratische concurrentie” van de Arabische wereld, die in de internationale gemeenschap wint aan respect. Het land beseft dat de internationale druk om komaf te maken met de afgrendeling van Gaza en de bezetting van de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Golanhoogten [2] zal toenemen. Hoe denkt de Israëlische politieke elite zijn politiek leiderschap in de regio te kunnen handhaven? Welke denkpistes ontwikkelt men?

Status quo in Israel en verdediging tegen de Arabische democratische bedreiging

Begin maart liet defensieminister Ehud Barak in een interview met de Amerikaanse Wall Street Journal weten dat Israel zijn militaire uitgaven met $20 miljard zal moeten opvoeren om het hoofd te bieden aan “de bedreiging van de volksopstanden in de Arabische wereld.” [3] “Maar toch,” zo meende de minister, “Israel moet niet bang zijn voor de veranderingen in de regio of voor omvangrijke concessies in een nieuw vredesaanbod aan de Palestijnen. Wat er gebeurt is een historische aardbeving, een geïnspireerde ontwikkeling in de goede richting, naar moderniteit van de Arabische samenlevingen. Israel vreest echter dat nieuwe leiders in Egypte afstand nemen van het vredesverdrag van 1979, en dat tegenstanders als Iran en Syrië geen problemen zullen ondervinden van de onrust in de regio. Een kwalitatief militair overwicht van Israel wordt daarmee zowel voor ons als voor de VS essentieel. Een sterk, verantwoordelijk Israel kan als stabilisator optreden in deze turbulente regio”, aldus Barak, die liet aanvoelen dat de injectie in het Israëlische leger van de VS zal moeten komen.

Men mag zich afvragen of de VS, dat toch al $3 miljard bijdraagt aan de Israëlische defensiebegroting, nog bereid en in staat is om zijn militaire steun te verdubbelen. Een eerste versie van het artikel laat Barak vragen om “kwalitatieve militaire steun voor Israel”, welke woorden in een tweede versie worden gecorrigeerd naar “kwalitatief militair overwicht van Israel”. De Wall Street Journal [4] behoort sinds 2007 tot het nieuwsimperium van Rupert Murdoch, waar ook het uiterst neoconservatieve Fox News Channel toe behoort. Murdoch staat erom bekend dat hij nog wel eens zijn persoonlijke, politieke en zakelijke vooroordelen via zijn kranten en TV-stations doordrukt.

Federatie

Het model vertrekt van twee staten: Israel binnen de grenzen van 1967, en Palestina bestaande uit de Westelijke Jordaanoever en de Gaza strook. Deze staten zouden samen een federatie vormen, bijvoorbeeld genaamd de Middle East Union (MEU) [5], met Jeruzalem als gezamenlijke hoofdstad, naar het model van Washington DC. Elk land in de MEU blijft soeverein, maar burgers mogen waar dan ook in de unie wonen en werken. Palestijnen mogen zich dus onbeperkt vestigen in Israel, maar zijn daar onderworpen aan het Israëlisch recht. Omgekeerd zouden Israëli’s, inclusief de kolonisten, zich mogen vestigen in Palestina, maar zich moeten onderwerpen aan Palestijnse wetten, en dit alles binnen het kader van overkoepelende MEU overeenkomsten. Het plan een Palestijnse staat uit te roepen op basis van de grenzen van 1967 kan het vertreksignaal zijn voor dit model, aldus de aanhangers.

Deze denkpiste is gebaseerd op de gedachte dat de bezetting van Palestijns gebied virtueel voltooid is en Israel als staat begint aan een periode van consolidatie. De aanhangers trekken de vergelijking met de ontstaansgeschiedenis van de VS, waarbij de lokale bevolking werd gemarginaliseerd. Ook Israel heeft reservaten voor “inboorlingen” gesticht, enclaves waar de inwoners niet dezelfde politieke rechten hebben als de inwijkelingen. Amerikaanse Indianen kregen pas in 1924 burgerrechten, nadat zij als volk drastisch waren “uitgedund”. Israel is echter niet van plan de Palestijnen burgerrechten te verlenen. Maar dat kan veranderen, mits de Palestijnen hun verzet tegen de Israëlische bezetting opgeven en een eed van trouw aan de staat Israel tekenen. Linkse Israëlische politici menen dat een dergelijke ontwikkeling alleen maar de verdere uitbouw van een Israëlisch apartheidsregime kan versterken en verwerpen dit idee.

Annexatie

Nu de besprekingen nog maar weer eens in een impasse zitten zijn de Palestijnse leiders van plan in september eenzijdig de staat Palestina uit te roepen en in de VN daar internationale erkenning voor te vragen. Hun campagne kwam recent in een stroomversnelling toen tal van Latijns-Amerikaanse landen de erkenning van een Palestijnse staat aanboden. Het Palestijns initiatief moet het echter nog altijd zonder steun doen van de VS en West-Europa. Internationale erkenning van een Palestijnse staat verandert misschien weinig aan de huidige situatie, maar zou ontegenzeggelijk Israel verder isoleren en de druk om zich uit de bezette gebieden terug te trekken verder opvoeren. Maar Tel Aviv blijft niet bij de pakken neerzitten: de ambassadeurs hebben opdracht gekregen op het hoogste niveau te protesteren tegen de Palestijnse pogingen erkenning te krijgen voor een eigen staat. [6]

Gaat het toch die kant op, dan overweegt Israel de annexatie van belangrijke nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever [7]. Israel heeft vier decennia lang afgezien van zo’n diplomatiek explosieve stap. Dat men daar nu toch aan denkt bevestigt hoezeer men zich zorgen maakt over het Palestijnse plan. Maar het antwoord van Israel kan ook andere maatregelen inhouden, zoals het beperken van de levering van drinkwater en van het gebruik van Israëlische havens. Israel zegt ook te werken aan een plan voor een eiland voor de kust van Gaza voor de bouw van een Palestijnse lucht- en zeehaven. Daarmee zou Israel alle banden met het Gaza van het verfoeide Hamas kunnen verbreken. Maar zo’n plan lijkt weinig geloofwaardig. Israel heeft immers zijn oog laten vallen op de Palestijnse offshore gasvelden voor de kust van Gaza [8].

De Jordaanse oplossing: samenvoeging van de Westelijke Jordaanoever en Jordanië

De Israëlische historicus Tom Segev meent [1] dat Israel het enige ondemocratische gebied in een democratische regio zou kunnen worden. Dat zet druk op de manier waarop Israel met de Palestijnen omgaat. Netanyahu wil geen Palestijnse staat en hij wil ook de nederzettingen in de bezette gebieden niet opgeven. Bij toenemende buitenlandse druk is dat onhoudbaar. Segev bevestigt dat de Palestijnen nauwe banden hebben met Jordanië. Daar blijft het relatief rustig, maar dat kan veranderen. Een Jordaanse minister noemde onlangs een soldaat die in 1997 zeven Israëlische meisjes doodschoot een held. Koning Hussain kwam destijds persoonlijk naar Israel om de families vergiffenis te vragen. Maar nu zien we een breuk in onze relaties.

Segev meent dat een revolutie in Jordanië voor Israel geen enkel probleem oplevert, integendeel. Valt de corrupte Jordaanse monarchie, dan zou dat de ideale kans zijn om het Israel-Palestina conflict op te lossen. De Westelijke Jordaanoever en Jordanië zouden dan immers kunnen worden herenigd. Er is al een Palestijnse meerderheid in Jordanië, en er is genoeg ruimte voor iedereen, aldus de historicus.

[1] Interview van Juliane von Mittelstaedt met de Israelische historicus Tom Segev in Der Spiegel: “The Ideal Opportunity to Solve the Israeli-Palestinian Conflict”
[2] Wikipedia: "Golanhoogten"
[3] Richard Boudreaux en Bill Spindle: “Israel Considers Military 'Upgrade'”
[4] Wikipedia: “Wall Street Journal”
[5] Fred Schlomka: “The End of the Palestinian State?”
[6] MO: "Israël waarschuwt voor erkenning Palestina"
[7] Amy Teibel: “Israel West Bank Annexations Considered”
[8] Geopolitiek in perspectief: “Israel laat zijn oog vallen op de Palestijnse offshore gasvelden”