Luidt de sterke opkomst van de N-VA de doodsklok over het liberalisme in Vlaanderen?

    

In een opiniestuk in De Standaard [1] gaat de liberale politicus Mathias De Clercq de strijd aan met het Vlaams-nationalisme. “Liberalisme staat haaks op nationalisme,” aldus de auteur. Een opgemerkt artikel, dat heel wat emoties losmaakte, getuige de stroom reacties op de digitale versie. Sommigen worden door het artikel gesterkt in hun stemgedrag vóór de Vlaamse liberalen en tégen de Vlaamse nationalisten. Believers wijzen erop dat de zoektocht naar compromissen langs beide kanten van de taalgrens veel waardevoller is dan het zich opsluiten in het eigen Vlaamse gelijk. Anderen zien de liberalen dan weer als “slippendragers van het grootkapitaal” en vinden “gewone burgers” die achter de liberalen staan “ongelooflijk naïef.” Non-believers zien intellectuele oneerlijkheid en vooringenomenheid in het stuk van de auteur en verwerpen diens stelling dat liberalisme/kapitalisme en nationalisme elkaars tegengestelden zijn.

Men kan van mening verschillen over de kwaliteit van het stuk van De Clercq. Maar op een lesje liberalisme, individualisme en nationalisme zit men in deze bijna kapothervormde [2] Belgische staat toch niet te wachten. Het dramatische verlies van de Open Vlaamse Liberalen en Democraten (Open Vld) aan de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA), dat is wat de kleinzoon [3] van de eerste liberale partijvoorzitter in Vlaanderen moet hebben bewogen. Met een aanhang van 36% [4] evolueert de N-VA naar een brede volkspartij, terwijl de Open Vld zich vertwijfeld afvraagt of de partij bij de volgende verkiezingen nog wel de kiesdrempel haalt. In 1992 werd de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV) van weleer omgevormd naar “Vlaamse Liberalen en Democraten” (VLD), maar de partij is er niet in geslaagd zich een Vlaams imago aan te meten. De N-VA spreekt misschien separatisten aan, maar de aanwas van de laatste jaren bestaat toch vooral uit mensen die een einde willen zien aan "de Belgische ziekte," [5] zonder dat zulks tot een scheiding moet leiden.

Hoe kijkt men in het buitenland aan tegen de Belgische problematiek? In Britse politieke kringen ter rechter zijde bestaat de gedachte dat België eigenlijk helemaal niet bestaat. [6] Deze lieden menen dat er geen sprake is van een Belgische natie, maar van gescheiden groepen Frans- en Nederlandssprekenden in een kunstmatig koninkrijk. Mensen die niet dezelfde vaderlandslievende bezwaren koesteren tegen het opgaan van hun land in een EU superstaat als de Britten. In de tijd van Margaret Thatcher werd daar enkel besmuikt over gesproken. Maar de ultraconservatieve Britse politicus Nigel Farage was daar begin vorig jaar in het Europees parlement minder terughoudend over. België is een microcosmos van wat de EU te wachten staat, aldus Farage in de onderstaande videoclip.

Hoe wordt er in België zélf gedacht over het voortbestaan van het eigen land? Leidt het succes van de Vlaams-nationalisten tot een splitsing? Wetenschappelijk onderzoek [7] van de Katholieke Universiteit Leuven geeft inzicht in de Vlaams-Belgischgezindheid van de Vlamingen in 2007. “Schattingen van hen die de splitsing van België willen én dit tegelijkertijd belangrijk vinden situeren zich tussen minimaal 2% en maximaal 7%. Een redelijke tussenliggende waarde lijkt 3,9% van het Vlaamse electoraat te zijn, een gelijkaardig cijfer als bij de verkiezingen van 1991,” aldus de onderzoekers. Nu het onderzoek van 2007 bevestigt dat er tussen 1991 en 2007 hooguit geringe verschuivingen zijn geweest mag men aannemen dat ook vandaag er maar een kleine minderheid is die België wil splitsen. Dat maakt de harde aanval van Mathias De Clercq op de N-VA des te ongerijmder.

Daar waar het electoraat vraagt om een goed werkende Belgische staat zouden de liberalen, die nota bene zelf eind april 2010 de regering-Leterme op een communautair thema lieten vallen, zich heel wat constructiever kunnen opstellen dan zich af te zetten tegen het Vlaams nationalisme. De Brusselse journalist Mehmet Koksal geeft daarbij het goede voorbeeld. Koksal stelt [8] de vraag aan de orde of de institutionele hervormingen van de afgelopen decennia wel het juiste antwoord geven aan “de uitdagingen van dit surrealistische land.” Daarbij wijst Koksal op de vergelijkende studie [9] van Nenad Stojanovic, die voorstelt de klassieke tweedeling tussen mononationale staten zoals Frankrijk en multinationale staten zoals België te laten varen en eens nauwgezet te kijken naar het Zwitserse model.

Luidt de sterke opkomst van de N-VA de doodsklok over het liberalisme in Vlaanderen? Niet noodzakelijk. De nieuwe aanhang van de N-VA herbergt veel proteststemmers tegen de ó zo mooie, maar nauwelijks gerealiseerde “burgermanifesten” van Guy Verhofstadt, en de meegaande houding van de liberalen in de problematiek van een Belgische staat die steeds slechter functioneert. De partij moet niet in het voetspoor treden van “koninklijk ontmijner” Jean-Luc Dehaene, die augustus 2007 - getuige zijn befaamde schootnota met de opmerking "quid N-VA?" - de koning kwam voorstellen de N-VA van regeringsdeelname uit te sluiten. De Vlaamse liberalen mogen dan binnenkort toetreden tot een federale regering (waarin de Vlaamse partijen overigens een minderheid vormen), maar willen zij op termijn een betekenisvolle rol blijven spelen in de landspolitiek, dan moeten zij dringend de bekommernissen die leven bij de 36% N-VA-kiezers serieus nemen. Het oppervlakkige anti-N-VA artikeltje van Mathias De Clercq werkt bij het electoraat eerder averechts.

[1] Mathias De Clercq: “Liberalen gruwen van nationalisme”
[2] "Net door vertrouwelijke onderhandelingen in besloten kring over steeds wanstaltiger compromissen werd het federale koninkrijk België de afgelopen decennia kapothervormd. BHV is slechts de tip van de ijsberg die de Belgische staat onder de waterlijn sloeg.” Rik Van Cauwelaert (Chef Wetstraat) in Knack, 28 april 2010
[3] Wikipedia: “Mathias De Clercq”
[4] De Morgen: “N-VA en PS blijven de grootste in nieuwe peiling”
[5] Walter Zinsen: “De Belgische ziekte. Particratie heerst in alle gewesten”
[6] Vanessa Mock en Andy McSmith: “Belgian outrage over tirade by MEP Nigel Farage. Former Ukip leader may be disciplined for 'insulting and disrespectful' remarks”
[7] Marc Swyngedouw en Nathalie Rink: “Hoe Vlaams-Belgischgezind zijn de Vlamingen? Een analyse op basis van het postelectorale verkiezingsonderzoek 2007”
[8] Mehmet Koksal: “Zwitserse precisie voor de Belgen”
[9] Nenad Stojanovic: “Mononational and multinational states A valid dichotomy?”