Hoe Amerika zich in zijn Iran-beleid in een hoek heeft gemanoeuvreerd

   

“Iran gaat voortdurend verder dan waartoe het verplicht is om het Internationale Atoomagentschap (IAEA) te overtuigen van zijn vreedzame bedoelingen.” Dat zegt Ali Asghar Soltanieh, Iran’s ambassadeur bij het Internationale Atoomagentschap (IAEA), in de bovenstaande videoclip. [1] “Het [IAEA-] rapport is niet professioneel en niet evenwichtig. Het heeft politieke motieven en is [tot stand gekomen] onder politieke druk van de VS en enkele andere Westerse landen. Wij hebben de afgelopen acht jaar nauw samengewerkt met de IAEA; we hebben in Iran meer dan 4.000 aangekondigde en ruim honderd onaangekondigde inspecties gehad. De resultaten zijn door het agentschap gepubliceerd. Men heeft geen enkel bewijs gevonden dat er ook maar een gram uranium richting militaire toepassingen is gegaan,” aldus Soltanieh. Over de bezorgdheid dat een Iraans nucleair programma een militaire toepassing kan krijgen zei Soltanieh dat er in de wereld 400 kernreactoren zijn en dat splijtstof zowel voor vreedzame als militaire doeleinden kan worden gebruikt, wat niet betekent dat elk land met een reactor ook kernwapens ontwikkelt.

Op RT is ook een interview te zien met de Israëlische vredesactivist en voormalig Knesset-lid Uri Avnery. [2] Ook die is van mening dat een militair conflict tussen Israel en Iran niet direct in het verschiet ligt, de opgeklopte verhalen in de media ten spijt. Amerika geeft daar geen toestemming voor. Israel kan een militair optreden van enige omvang alleen maar uitvoeren met Amerikaanse logistieke steun. Iran zal een Israëlische aanval dus opvatten als een Amerikaanse aanval en dienovereenkomstig beantwoorden. Maar de geruchtenmolen helpt ook om de internationale sancties tegen Iran nog aan te scherpen, en om de aandacht voor de Israëlische binnenlandse sociale spanningen af te leiden. De beleidsmakers weten dat sancties niet helpen tegen een land dat zijn zinnen heeft gezet op de ontwikkeling van kernwapens als afschrikking tegen agressie, maar sancties zijn wel een goede dekmantel om niets te doen, aldus Avneri, die de dreiging plaatst in de context van de neoconservatieve plannen van de regering-Bush II.

Daar waar Avneri een aanval op Iran niet ziet gebeuren, was Noam Chomski [3] daar begin dit jaar heel wat genuanceerder over. Amerika ziet een grondoorlog met Iran niet zitten, maar is wel in staat om Iran te bombarderen, bv. met de op Diego Garcia gestationeerde bunker-busters. [4] De vraag is of het hier gaat om psychologische oorlogsvoering, of dat Amerika zich daadwerkelijk voorbereidt op een aanval. Als één van de weinige analisten wijst Chomsky erop dat Amerika zich met zijn optreden in een hoek manoeuvreert waar maar weinig opties overblijven. Men moet niet onderschatten hoezeer de propaganda over de Iraanse dreiging de publieke opinie heeft gemanipuleerd. Terwijl drie jaar geleden de overgrote meerderheid van de Amerikanen nog tegen militair optreden tegen Iran was, ondersteunt vandaag bijna tweederde een aanval mocht de diplomatie falen. [5] Die diplomatie is overigens gericht op het stopzetten van alle nucleaire activiteiten in Iran, zoals we die in heel wat landen aantreffen, niet enkel op het ontwikkelen van kernwapens.

Gevraagd naar de strategische logica van het optreden van de Amerikaanse machthebbers zegt Chomsky dat die lijkt op de logica van 1962, toen Kennedy niet bereid was raketten in Turkije uit te ruilen tegen raketten in Cuba. Geen enkele strategische logica, gewoon krankzinnig. Maar zo werken de planners wanneer zij zich in een hoek hebben gemanoeuvreerd. Een uiterst zorgelijke situatie, aldus Chomsky. Is die Iraanse dreiging nu werkelijk zo vreselijk? Op die vraag bestaat een gezaghebbend antwoord in de vorm van de jaarlijkse National Security Estimate (NIE). [6] Welnu, de twee meest recente NIE’s over de nucleaire vorderingen van Iran zeggen dat er geen afdoend bewijs is dat Iran sinds 2003 pogingen om een kernbom te ontwikkelen heeft ondernomen. [7] De VS en zijn bondgenoten, waaronder Israel, hebben geen harde bewijzen voor een geheim kernwapenprogramma in Iran kunnen vinden, jarenlange geheime operaties in Iran, satellietbeelden, en de inzet van een groot aantal Iraanse spionnen ten spijt.

De dreiging die van Iran uitgaat is niet van militaire aard. Iran besteedt betrekkelijk weinig aan defensie, zelfs gemeten naar regionale normen. De Iraanse strategische doctrine is erop gericht een inval lang genoeg af te houden om een conflict via diplomatie tot oplossing te brengen. Iran heeft maar geringe mogelijkheden om militaire macht uit te oefenen op het buitenland, een eventueel kernwapen past enkel in die afschrikkingstrategie. Iran is wel bedreigend voor de VS vanwege “de Iraanse initiatieven om de regio te destabiliseren.” In het jargon van de internationale politiek betekent destabiliseren: “een optreden dat tegen de Amerikaanse orders ingaat.” Dat Iran aan invloed wint in Afghanistan en Irak is destabiliserend, maar een Amerikaanse invasie in die landen is stabiliserend. Scheuringen binnen belangrijke sectoren in Iran geven ruimte voor democratische ontwikkelingen. Maar de democratiseringsbeweging in Iran is niet gediend met de internationale sancties. Die laten het regime toe zijn bevolking te mobiliseren.

Voor Iran is het nucleaire programma gericht op het verrijken van uranium in eigen beheer. [8] Geen enkele politieke groepering in Iran is te porren om zich daar tegen te verzetten. En toch probeert de VS met economische sancties, internationale isolering en militaire dreiging het regime tot andere gedachten te brengen, tegen de andere P5+1 landen (Rusland, China, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië) in. Pogingen die tot mislukking zijn gedoemd. De maatregelen versterken slechts de positie van het regime. De Iraanse bevolking weet intussen heel goed dat een aanval op de nucleaire installaties het nucleaire programma slechts kan vertragen. Zo’n aanval leidt ook regelrecht tot de terugtrekking van Iran uit het Non-proliferatieverdrag [9] en een versnelde ontwikkeling van kernwapens. Voor de enige haalbare optie wordt het kort dag: de VS aanvaardt uraniumverrijking in Iran, dat in ruil garanties geeft dat het geen kernwapens zal ontwikkelen. Voor een dergelijke win-win deal moet dringend het vertrouwen tussen partijen worden hersteld. Het betaamt het enige land dat ooit kernwapens heeft gebruikt [10] om daartoe het initiatief te nemen.

Maar de VS moet dan wel willen onderhandelen. En daar schort het aan, [11] sterker nog, als het aan het Congres ligt wordt elk diplomatiek overleg met Iran wettelijk verhinderd. Dat staat in de Iran Threat Reduction Act of 2011, [12] een wetsvoorstel dat met grote meerderheid in het House Foreign Relations Committee werd aangenomen. Nooit eerder heeft het Amerikaanse Congres het recht van de Executive Branch [13] om te overleggen met buitenlandse overheidsvertegenwoordigers beperkt, zelfs niet in oorlogstijd. De wet lijkt te zijn ontworpen om de VS richting militair conflict met Iran te duwen. Gelukkig spreken diplomaten en CIA medewerkers zich uit tegen deze aanzet tot oorlog. Zo zegt de CIA-veteraan en professor aan de Georgetown University Paul Pillar [14] :“Deze wet illustreert opnieuw de tendens om diplomatie als beloning te zien, in plaats van wat die moet zijn: een instrument dat onze belangen moet dienen.” Tenzij het publiek in opstand komt zal deze wet worden aangenomen en het risico op een rampzalige oorlog vergroten. God bless the United States of America!

[1] RT 10 november: “IAEA has not found a gram of military uranium in Iran - Iran's envoy to IAEA”
[2] interview met Paula Slier 14 november: “No responsible leader of Iran would dare not to have the bomb”
[3] interview met de Iraans-Amerikaanse professor Hamid Dabashi: “Chomsky over Iran en de geopolitieke situatie” deel 2
[4] Geopolitiek in perspectief: “Is de VS op weg naar een oorlog met Iran?”
[5] zie bv. Jeffrey M. Jones: “Americans Continue to Rate Iran as Greatest U.S. Enemy,” “In U.S., 6 in 10 View Iran as Critical Threat to U.S. Interests”, en het telefonisch onderzoek van Opinion Dynamics van 2 maart 2010 in opdracht van Fox News
[6] Wikipedia: “National Security Estimate”
[7] Seymour M. Hersh: “Iran and the Bomb”
[8] Kayhan Barzegar: “The US is wrong about Iran. Cutting a deal is the only win-win solution”
[9] Wikipedia: “Non-proliferatieverdrag”
[10] Geopolitiek in perspectief: “De hypocrisie van het enige land dat ooit kernwapens heeft gebruikt”
[11] Stephen Zunes: “Iran Threat Reduction Act Actually Enhances Threat of War”
[12] Govtrack.us: “H.R. 1905: Iran Threat Reduction Act of 2011”
[13] voornamelijk het Witte Huis en het Ministerie van Buitenlandse Zaken, zie Wikipedia: “Executive (government)”
[14] Paul Pillar: “Ostracism Madness”