In zijn buitenlands beleid kan de regering-Obama nu niet bepaald bogen op een indrukwekkend palmares: nederlagen in Irak en Afghanistan, mislukte pogingen om de marionettenregimes in Jemen, Egypte, Tunesië, Somalië en Zuid-Soedan te stabiliseren. En een interventie in Libië die het VN-mandaat verre overschreed, waarna het land dezelfde lijdensweg lijkt te moeten ondergaan als Irak en Afghanistan: aanslepend geweld tussen allerlei belangengroepen. Het Westen lijkt nog altijd te geloven dat het met militaire middelen de zaken in deze landen naar zijn hand kan zetten. [1] Welnu: de bloedige oorlog om de oliereserves in Irak was volstrekt overbodig. In een toespraak voor de Amerikaanse Kamer van Koophandel in Washington nodigde de Iraakse premier Nouri al-Maliki vorige week probleemloos Amerikaanse ondernemers uit om te investeren in Irak, inclusief … in de oliesector. [2]
Ook elders blijft de VS het conflict zoeken of bestendigen: Pakistan, Iran, Syrië, Venezuela, Cuba, … Obama lijkt niets te leren van zijn buitenlandse fiasco’s. Zijn antwoord op de kwijnende economische macht van de EU en de VS is de verdere omsingeling en provocatie van Rusland en vooral China. Die rijzende wereldmachten moeten in bedwang worden gehouden. Geen geringe opgave voor een aftakelend imperium dat zich laaft aan eeuwige oorlog en in een diepe, uitzichtloze financieel-economische crisis verkeert. China is de tweede economie in de wereld en de grootste Amerikaanse geldschieter, Rusland de belangrijkste leverancier van olie en aardgas van de EU en na de VS de grootste kernwapenmogendheid ter wereld. [3]
Het baanbrekende bezoek van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton aan Myanmar begin december is onderdeel van het complexe schaakspel om de Chinese invloed in de regio te beteugelen. De aankondiging van Clinton’s bezoek aan Myanmar viel samen met het bezoek van Obama aan de havenstad Darwin in het uiterste noorden van Australië aan de Timorzee, waar de VS mariniers stationeert als onderdeel van de strategie om de Chinese ambities in de Zuid-Chinese Zee aan te vechten. Het Amerikaanse initiatief richting Myanmar is een antwoord op de eerste tekenen van hervormingen in dat land, waarvan de belangrijkste de opschorting was van het uiterst impopulaire Chinese stuwdamproject in het noorden van het land. Pikant detail is dat volgens WikiLeaks binnenlandse oppositiegroepen die tegen het project campagne voerden financieel werden gesteund door de Amerikaanse regering.
De VS heeft in Myanmar een unieke kans om Amerikaanse retoriek over mensenrechten en strategisch vernuft met elkaar te verenigen. Maar de Amerikaanse uitgestoken hand is tot mislukken gedoemd als die een dubbele bodem heeft. De Chinese invloed is niet zo eenvoudig te verdrijven. China is Myanmar’s belangrijkste handelspartner. Het is ook de grootste investeerder in Myanmar. Zo bouwt het snelwegen en spoorlijnen die zuidwest China ontsluiten voor producten uit Myanmar. China legt ook oliepijpleidingen en havens aan waardoor het de beschikking krijgt over havens aan de Indische Oceaan. Deze stellen China in staat de controle te ontlopen van de VS op de nauwe zeestraten in de Zuid-Chinese Zee en de straat van Malakka, aanvoerlijnen voor grondstoffen die van levensbelang zijn voor de boomende Chinese economie. De economische belangen tussen China en Myanmar zijn dermate groot dat die niet zullen worden verstoord door een incidenteel geschil. Als de VS zijn kritiek op de mensenrechtensituatie in Myanmar inslikt in ruil voor politieke steun zal het regime zo’n spelletje realpolitik met beide handen aangrijpen om Washington en Beijing tegen elkaar uit te spelen en zelf in het zadel te blijven.
Met zijn verklaring dat Azië de topprioriteit krijgt voor militaire expansie en economische allianties daagt Obama China uit in zijn eigen achtertuin. Het beleid van de ijzeren vuist dat Obama presenteerde in het Australische parlement laat aan duidelijkheid over de Amerikaanse imperialistische doelstellingen niets te wensen over. “Onze duurzame belangen in de regio vereisen onze blijvende aanwezigheid. De VS is een Stille Zuidzee mogendheid en we zijn hier om te blijven. Nu we onze lopende oorlogen beëindigen heb ik mijn national security team opgedragen om van onze aanwezigheid en missie in de Aziatische Stille Zuidzee een topprioriteit te maken. Bijgevolg zal een verlaging van onze defensie-uitgaven niet ten koste gaan van onze aanwezigheid in de Aziatische Stille Zuidzee,” aldus de Amerikaanse president, die de daad bij het woord voegde en een nieuwe militaire overeenkomst met Australië sloot die voorziet in de stationering van Amerikaanse oorlogsschepen, gevechtsvliegtuigen en 2.500 mariniers in Darwin, alles met het oog op China.
In de loop van dit jaar heeft Hillary Clinton uiterst provocerend toenadering gezocht tot Aziatische landen die geschillen hebben met China over zeegrenzen. Zo moedigde zij Vietnam, de Filippijnen en Brunei aan hun eisen nog aan te scherpen. Tegelijkertijd versterkt de VS zijn militaire banden met Japan, Taiwan, Singapore en Zuid-Korea en vergroot het zijn aanwezigheid met oorlogsschepen, kernonderzeeërs en verkenningsvluchten langs de kustwateren van China. En ook op het economische front drijft de VS de druk op China op: het moedigt landen aan om Aziatische multilaterale handelsakkoorden te sluiten die China buiten de boot houden en Amerikaanse multinationals, financiële instellingen en exporteurs bevoordelen, onder de noemer “Trans-Pacific Partnership.” De VS mikt daarbij vooral op kleinere landen, maar Obama probeert ook Japan en Canada te laten toetreden.
Ook de recente aanwezigheid van Obama op de vergadering van de Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) en zijn bezoek aan Indonesië passen in de Amerikaanse pogingen om zijn regionale hegemonie veilig te stellen. Zo hoopt Washington de teloorgang van zijn economische banden tengevolge van de sterke groei in handel en investeringen tussen Oost-Azië en China te beheersen. Hoewel geen van de Amerikaanse initiatieven op zichzelf een directe bedreiging vormt voor de vrede komt het cumulatieve resultaat, in combinatie met de uitbouw van de militaire macht van de VS in de regio, wel neer op een poging om de opkomst van China als regionale en wereldmacht te verhinderen. De militaire omsingeling, de allianties, de uitsluiting van China in regionale economische samenwerkingsverbanden, de interventie in regionale maritieme geschillen en de stationering van hoogtechnologische gevechtsvliegtuigen, dat zijn allemaal maatregelen om het concurrentievermogen van China te ondermijnen en de Amerikaanse economische ondergeschiktheid te compenseren via gesloten politieke en economische netwerken.
Door zijn dominantie in de Zuid-Chinese Zee en aangrenzende wateren te verzekeren probeert de regering-Obama kennelijk het 21e eeuwse energie-equivalent te verwerven van de 20e eeuwse nucleaire afdreiging. Zet ons niet voor het blok, zo impliceert de strategie, of we wurgen uw economie door de afsluiting van uw energietoevoerlijnen. [5] De Amerikaanse militaristische koers in het Verre Oosten en het openlijk aanduiden van China als de vijand is gevaarlijk provocatief. De Chinese leiders zullen zich niet zwak en besluiteloos tonen tegenover de opbouw van Amerikaanse militaire macht in de nabijheid van hun land. Dat betekent dat het Amerikaanse optreden alleen maar kan leiden tot een nieuwe Koude Oorlog, ditmaal in Azië. Een strategie die de nadruk legt op militaire dominantie moet door opkomende wereldmacht China met gelijke munt worden beantwoord. Zo'n strategie is niet verstandig en niet in het belang van de VS op een moment waarop internationale samenwerking van eminent belang is. Amerika doet er veel verstandiger aan om in Azië een open economisch en politiek klimaat uit te bouwen dat uitmunt in Amerikaanse waarden waar Beijing zich alleen maar bij kan aansluiten.
[2] David Held en Kristian Coates Ulrichsen: “Wars of Decline: Afghanistan, Iraq and Libya”
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten