De Atlantische reflex van Nederland

In vergelijking met andere NAVO leden zit de Atlantische reflex toch wel erg sterk ingebakken in de Nederlandse politiek. Dissident gedrag jegens grote broer VS is uiterst beperkt en stamt vooral uit de tijd van Joseph Luns op buitenlandse zaken die plannen had met Nieuw-Guinea.

Sommigen zeggen dat de alliantie is gebaseerd op democratische waarden. In werkelijkheid is de NAVO een instrument dat vooral de Amerikaanse belangen moet veiligstellen. Als het erop aankomt drukt de VS zijn standpunt keihard door. Denk maar aan de The Hague Invasion Act die beoogt “het militaire personeel en andere gekozen en benoemde ambtenaren van de Verenigde Staten te beschermen tegen vervolging voor misdaden door een internationale rechtbank waarvan de Verenigde Staten geen deel uitmaakt”. Of aan de houding van de toenmalige Amerikaanse minister van Defensie, Donald Rumsfeld, die in 2003 zwaar uithaalde naar de Belgische genocidewet en dreigde dat de VS het NAVO hoofdkwartier uit Brussel zou weghalen als België deze wet niet introk.

Recent erkende Jaap De Hoop Scheffer dat de dagen van de vanzelfsprekende VS-Europa relatie voorbij zijn. Hoe gemakkelijk om dat na zijn vertrek te doen. Kon hij als NAVO secretaris-generaal niet anders dan aan het lijntje van George W. Bush lopen? Had hij geen debat richting “nieuwe functie van het bondgenootschap gegeven het gewijzigde wereldbeeld” kunnen opstarten?

De machtverhoudingen in de wereld zijn gewijzigd en dat moet gevolgen hebben voor de strategie van de NAVO. En voor de machtsverhoudingen binnen internationale instellingen als VN, Veiligheidsraad, Wereldbank, IMF, OESO, WTO, ILO. Die dateren immers nog van de situatie van direct na WO II. Gegeven de initiële reactie van het duo Balkenende/Verhagen moet er nog heel wat water naar de zee stromen voor het rapport-Davids een post-Koude Oorlog keerpunt wordt voor de Nederlandse buitenlandse politiek.