Bij de overgang van 2018 naar 2019 past een overzicht van de belangrijkste geopolitieke trends in de wereld. In een reeks van vijf artikelen die we in kort tijdsbestek onder deze headline publiceren geven we per issue een beknopt overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen, inclusief hoe we die dit jaar zien ontwikkelen. Vandaag het vierde deel:
Deel
4: Europa, migratie, en het Verdeelde Koninkrijk
Europese
Unie
Sinds
de financiële crisis van 2008 kruipt
de
Europese Unie uit
de recessie. De aanpak
waarmee elk
land probeert
de
recessie te
bestrijden is griezelig
uniform:
falende banken worden gered met publieke
middelen, op
openbare
diensten bezuinigd,
in
gezondheidszorg,
huisvesting, uitkeringen en pensioenen gesneden,
de overheidsschuld
mag
oplopen door het injecteren van geleend geld in het stervende
kapitalistische systeem. Met
concepten als 'de actieve welvaartsstaat' werden werklozen desnoods
met harde hand richting een baan geduwd.
Een
analyse van
de Duitse samenleving toont
wat
er mis is met Europa. De
flexibilisering van de arbeidsmarkt en aanslag
op de sociale verworvenheden
hebben een kaalslag teweeggebracht.
Nieuwkomers
(migranten, vrouwen, jongeren) verdienen
veel
minder en
dat tegen slechtere
voorwaarden. De
sociale mobiliteit is
volledig
tot stilstand gekomen. De
economische groei komt
ten goede van een
steeds kleinere groep. De
politieke elite heeft
de
bestrijding van werkloosheid (‘werk, werk, werk’) misbruikt en
stuurt aan op een
neoliberaal Europa.
De
toename van onzeker, tijdelijk en slechtbetaald flexwerk
zorgde
er ook
in andere Europese landen voor
dat steeds meer werkende mensen geen bestaanszekerheid meer hebben.
Zelfs
mensen die goed hun brood verdienen zijn bang. De
gele hesjes zijn veelal mensen uit de middenklasse die bang zijn voor
de toekomst. Dat is kenmerkend voor een samenleving waarin de
levenskansen van mensen afhankelijk zijn van de volatiliteit
van financiële markten en regeringen niet langer functioneren als
instellingen die mensen daadwerkelijk
tegen
die volatiliteit beschermen.
Landen
als Italië, Hongarije en Polen kennen sterke anti-EU gevoelens. De
instabiliteit in Frankrijk neemt
toe. Of aan de onderliggende bekommernissen van de gele hesjes zal
worden tegemoetgekomen is de vraag. De onrust kan leiden
tot de val van de regering-Macron. Tezamen met het nakende aftreden
van Merkel in Duitsland dreigt
de
motor van de EU serieus
te gaan sputteren en de EU te verbrokkelen
op het moment dat ze het meest nodig is.
In
Griekenland is
een
op de vijf mensen werkloos. De
Griekse economie staat in essentie onder Duitse controle.
Het land is totaal afhankelijk
geworden
van grievende noodleningen
van de rest van de wereld. Spanje worstelt met
de
ergste crisis
sinds het in
1978 een
'democratie' is
geworden.
De
Catalaanse bourgeoisie, die aanvankelijk
de door de regering in Madrid opgelegde bezuinigingen afwentelde
op de “gewone”
Catalanen,
verschuilt
zich nu achter
Catalaans nationalisme en speelt
slachtoffer na de weigering van de
Spaanse machthebbers
om
de
uitkomst van het
onafhankelijkheidsreferendum
te aanvaarden.
Besluit
de Nazi-junta in Kiev dit
jaar tot een aanval op de Donbass
of Rusland, dan leidt de daarmee
gepaard gaande chaos tot een
omvangrijke nieuwe vluchtelingenstroom richting Europa. Onder de
vluchtelingen treft men dan zonder twijfel ook heel wat ongure en
gevaarlijke types aan, lieden
waarvan we er in de Tweede Wereldoorlog teveel gezien hebben.
Een
Europees leger?
In
een dubbelinterview
tussen Europees parlementslid Guy Verhofstadt en journalist Joris
Luyendijk stond ook het idee van een Europees leger op de agenda.
Verhofstadt bagatelliseerde het vraagstuk op ergerlijke wijze. Aan
een Europees leger kleven grote dilemma’s, dat vergt een breed
maatschappelijk debat, aldus Luyendijk. 70-80% van de Europeanen mag
dan voorstander zijn, maar vraag eens door bij “de Europeanen”.
Moeten de Franse kernwapens in Europees
beheer komen met Commissievoorzitter Jean-Claude
Juncker aan
de knoppen? Moeten
we onze zonen en dochters opofferen om Estland te bevrijden als
Rusland daar binnenvalt?
Professor
internationale politiek David
Criekemans ziet
in de verwatering van de alliantie met de VS een keerpunt. Als men
Criekemans goed leest vindt hij het NAVO-lidmaatschap van de
EU-lidstaten eigenlijk overbodig. De
veiligheidsgarantie van art. 42 in de “Europese grondwet” is veel
sterker dan die van de NAVO, want voorziet in automatische bijstand,
aldus Criekemans. Tegelijk wijst hij op de noodzaak van een
ééngemaakt buitenlands beleid. Dat dit in essentie de overdracht
van de nationale soevereiniteit aan de EU met zich meebrengt zegt de
professor niet expliciet, wel dat de uitbouw van een Europese
“strategische cultuur” wellicht een generatie in beslag zal
nemen.
Navraag
bij professor Criekemans over zijn visie op een Europees leger levert
op dat hij een uitstap niet voor morgen ziet. De
EU-veiligheidsgarantie is
daar niet klaar voor, kan b.v. niet zonder logistieke zaken als
air-to-air
refueling, aldus
Criekemans. En het is de vraag of landen
als Nederland
of
Denemarken
meewillen, nog
afgezien van het manco aan een Europese
strategische cultuur.
Migratie
Volgens
een brochure
van 11.11.11 zijn wereldwijd
65 miljoen mensen op de vlucht. In
het debat komt de vraag waarom
die mensen vluchten
nauwelijks aan bod.
De
politiek heeft niet de moed om de vinger op de wonde te leggen.
Vrijwel
alle
volksvertegenwoordigers waren
akkoord met
militair
ingrijpen
zoals dat
in
Afghanistan, Irak, Syrië en Libië.
Het
mede
in
onze naam gepleegde oorlogsgeweld,
dát
is de
reden waarom
mensen huis en haard verlaten. En
dus moeten wij onze verantwoordelijkheid nemen, vluchtelingen
opvangen en voortaan drie maal nadenken voor we steun verlenen aan
miltair ingrijpen.
In
Europa was er veel te doen over het VN global compact on
migration. In België viel zelfs de regering over dit issue. De
N-VA kwam met valse of weinig ter zake doende argumenten. Zo zou het
VN-pact meer migranten richting Europa lokken. Landen zouden
arbeidsmigratie moeten faciliteren en migranten begeleiden. Er zou
onvoldoende onderscheid zijn tussen legale en illegale migranten.
In
de communicatie is het vaak om “eigen
volk” te doen.
Diezelfde N-VA
heeft
wel gestemd
voor het pensioen op 67 jaar, de indexsprong en
de
verhoging van btw en accijnzen.
Het
echte motief om de regering te laten vallen lijkt dus om de afbouw
van de sociale zekerheid te verdoezelen en de gele-vestjes-woede af
te wentelen op de migranten.
Maar
verzet tegen migratie is contraproductief. Europa heeft migranten
hard nodig. De vergrijzing bedreigt onze welvaartsstaat. Hongarije
voert ijskoud de “slavenwet” in, Oostenrijk doet iets dergelijks
(12 uur/dag of 6 uur/week zonder loontoeslag), en Italië schuift een
pakket sociale maatregelen op de lange baan.
Uit
onderzoek
blijkt dat migratie
niet de oorzaak, maar wel katalysator is
van
het
populisme
in Europa. Migratie
heeft wel sluimerende conflicten
in Europa naar boven laten
komen.
Zie
het hoofdstuk Europese Unie.
Brexit
Dinsdag
leed de Britse premier Theresa May in het Brexit-debat een
verpletterende nederlaag. De grote boosdoener was de backstop
die
moet
garanderen dat de Noord-Ierse grens met Ierland open blijft. De
Brexitdeal voorziet in een overgangsperiode tot 31 december 2020. Tot
dan blijft er vrij verkeer van personen en goederen, en kunnen de EU
en Londen een handelsakkoord uitwerken. Lukt dat in die periode niet,
dan treedt de backstop
in werking en blijft het VK in een douane-unie met de EU zodat de
grens Noord-Ierland/Ierland open kan blijven. Noord-Ierland zou dan
de EU-regels blijven volgen, de rest van het VK niet.
Normaal
betekent zo’n nederlaag het aftreden van de regeringsleider. Maar
gisteren overleefde May de vertrouwensstemming die Labourleider
Jeremy Corbin had ingediend met 325 tegen 306 stemmen. Een
meerderheid had dan wel genoeg van May, maar vond het scenario van
een Labour-regering onder Jeremy Corbin blijkbaar een nog grotere
ramp. In alle nuchterheid, een Labour-regering was geen avance.
Labour weet immers ook niet hoe het moet. Bij het referendum in 2016
kreeg de bevolking een eenvoudige vraag voorgelegd: blijven of
vertrekken. Blijkbaar is het niet zo simpel.
De
grote vraag is natuurlijk: wat nu? May blijft stug doorgaan. Het voor
maandag aangekondigde nieuwe voorstel lijkt een mission
impossible. Een nieuwe Conservatieve premier is al evenmin het
antwoord. Niemand weet hoe het dan wél moet. Intussen zou een
Conservatief parlementslid een voorstel voor een tweede referendum
hebben ingediend. Zo’n initiatief lijkt gerechtvaardigd. De kiezer
is in de aanloop naar het referendum in 2016 een pak leugens
verkocht. En als de politiek er zelf niet uitkomt moet de kiezer de
knoop maar doorhakken. Nu de nadelen en risico’s bekend zijn lijkt
de stemming richting Remain te gaan.
De
oplossing die May voor ogen staat zal wel een verlenging van de
overgangsperiode met één jaar zijn. Het VK blijft dan tot eind 2021
in de interne markt, blijft de EU-regels volgen, en blijft betalen
voor zijn toegang tot de Europese markt. Raakt de in die zin
aangepaste deal niet door het parlement, dan blijft de optie
no-Brexit over, al of niet op grond van een tweede referendum.
Een no-deal, een harde Brexit op 29 maart zonder akkoord, is
geen optie: slecht voor de EU, maar rampzalig voor het VK. Ian
Blackford, de leider van de Scottish National Party, zei daarvan:
“Het VK is op weg naar zelfvernietiging”. En in een no-deal
scenario zou de grens met Ierland dicht moeten, met alle risico’s
van een hervatting van The
Troubles van dien.
Theoretisch
is er
een eenvoudige
oplossing: Ierse
hereniging. De
grens met de EU ligt dan in de Ierse Zee en Noordzee. Maar het
“verlies” van Noord-Ierland betekent niet enkel het einde van het
Verenigd Koninkrijk. De Schotten, die zich van meet af aan tegen
Brexit hebben verzet, zullen zich dan eveneens willen afscheiden, en
ook een meerderheid in Wales ziet niets in Brexit. In zo’n scenario
ligt het einde van Great
Britain
in het verschiet, het land dat maar niet over zijn glorieus
verleden als Empire
heenkomt.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten